W gimnazjum miałem opinię maminsynka. Byłem pod wpływem mojej bardzo religijnej i patriotycznie nastawionej matki.

Wyobrażałem sobie, że idę do polskiej armii, która obali mit niemieckiej potęgi. I to wszystko się zmieniło w ciągu piętnastu minut 1 września 1939.

Dzięki kontaktom brata pojechałem do Paryża. Najpierw wyruszyłem do Zakopanego, stąd przez Czechosłowację udałem się do Budapesztu. Potem Włochy i Angers we Francji.

Nie dostałem żadnych dokumentów, wszystko musiałem zapamiętać. Byłem jak gramofonowa płyta.

Wracałem do gen. Sikorskiego z ciężkim sercem. Misja się nie udała. Nie było porozumienia stronnictw w sprawie delegata rządu na kraj.

Nocowaliśmy w chacie koło Preszowa. W nocy przyszło gestapo i zostałem aresztowany. Okazało się, że wydał nas Słowak, u którego się zatrzymaliśmy.

Grałem wariata, że nic nie wiem, nie jestem w żadnym ruchu podziemnym. Zaczęli mnie okropnie bić. Złamali mi żebra, szczękę, wybili zęby. Bałem się, że się wygadam.

Spędziłem cztery miesiące u rodzeństwa Sławików. Udawałem ich kuzyna. Potem do kwietnia 1941 roku byłem u Cyrankiewicza w Krakowie.

Chodziłem po ulicy i mówiłem do siebie. Powtarzałem, co mi powiedzieli. Potem nikt nigdy mi nie zarzucił, że coś przekręciłem albo zapomniałem przekazać.

Przekazali mi żądanie: niech alianci ogłoszą publicznie oficjalną deklarację, że powstrzymanie zagłady Żydów wchodzi do ich strategii wojennej.

Byłem w getcie i w obozie śmierci. Rampa kolejowa, wywózka, żandarmi, esesmani, masy Żydów. Dzieci, kobiety, starcy. Smród, rozpacz, krzyki. Widziałem straszne rzeczy.

Dostałem zwykły klucz z mikrofilmem o sprawach żydowskich. Statystyki, nazwiska Niemców i wybitnych Żydów. W razie niebezpieczeństwa miałem go wyrzucić.

Wezwał mnie gen. Sikorski i powiedział, że postanowił odznaczyć mnie Orderem Virtuti Militari. Rozmowa trwała nie dłużej niż trzy minuty.

Złożyłem oświadczenie, że moje raporty to nie moje poglądy, tylko to, co przedstawiciele stronnictw politycznych kazali mi pod przysięgą powtórzyć w Londynie.

Gen. Sikorski ryczał na mnie, że przeze mnie drzwi do jego gabinetu się nie zamykają, że ci wszyscy politykierzy do niego przychodzą i każdy się na mnie powołuje.

Mój raport sprawił, że zebrała się aliancka rada wojenna. Na każdy postulat Żydów brytyjski minister spraw zagranicznych, Anthony Eden odpowiadał "Nie".

Na emigracji nikt nie chciał podjąć tej decyzji. Rozbieżności było więcej – rząd, który żył na zachodzie w bezpieczeństwie i naród, który ponosił straszliwe ofiary.

Józef Retinger, doradca gen. Sikorskiego, międzynarodowy awanturnik polityczny, zaczął mi załatwiać spotkania z najpotężniejszymi ludźmi w Anglii.

Był na mnie wściekły, że spotkałem się z Edenem i powiedziałem, że przywódcy polityczni w Polsce wymówią mu posłuszeństwo, jeśli zgodzi się na kompromis ze Stalinem.

Wydaje mi się, że wojna bez udziału Polaków nie byłaby dłuższa nawet o jeden dzień. Alianci i tak by ją wygrali. Czy warto było ponosić tyle strat?

- Dla Roosevelta byliśmy mało znaczącym tematem - wypowiedź Jana Karskiego na temat polityki USA wobec Polski w czasie wojny. Audycja Andrzeja Pomiana. (RWE, 21.12.1986)

Analiza stosunków polsko-brytyjskich w latach 1939-1945, zakulisowe rozmowy Churchill-Stalin. Audycja Andrzeja Pomiana z udziałem Jana Karskiego. (RWE, 14.12.1986)

Rozmowa Andrzeja Pomiana z Janem Karskim o polityce Stanów Zjednoczonych wobec Polski w latach 1917-1939. Rola Francji i Wielkiej Brytanii w Europie. (RWE, 7.12.1986)

- Polacy sądzili, że wystarczy sojusz angielsko-francusko-polski do przestraszenia Hitlera - komentował Jan Karski w rozmowie z Andrzejem Pomianem. (RWE, 30.11.1986)

- Dopiero w latach 70. zaczęły ukazywać się książki, filmy o żydowskiej gehennie. Żydzi nie byli przygotowani na Holokaust - wywiad Jana Karskiego dla BBC. (30.03.1995)

Konferencja w Teheranie, sprawa polska w Jałcie, postawa Roosevelta i Churchilla - odczyt Jana Karskiego na temat tajnych rokowań Zachodu ze Stalinem. (RWE, 19.07.1987)

Fragmenty prelekcji Jana Karskiego na temat tajnych rozmów Roosevelta, Churchilla i Stalina dotyczących Polski w okresie II wojny światowej. (RWE, 19.07.1987)

- Wierzyli mi, bo wiedzieli, że torturowany przez gestapo wolałem przeciąć sobie żyły, niż wydać kogokolwiek - rozmowa Józefa Ruszara z Janem Karskim. (RWE, 27.04.1986)

- Już w grudniu 1939 zostałem wysłany do Francji - wypowiedź Jana Karskiego na temat roli emisariusza i znaczeniu misji. Audycja Józefa Ruszara. (RWE, 20.04.1986)

- Nie mógł zatrzymać Holokaustu, ale robił co mógł, aby pokazać, że polskie państwo nigdy nie było obojętne w tej sprawie - mówił prof. Andrzej Żbikowski. (PR, 9.04.2014)

- Pozostał w mojej pamięci jako człowiek wybitny i tragiczny zarazem - wspomnienia Władysława Bartoszewskiego w 10. rocznicę śmierci Jana Karskiego. (PR, 13.07.2010)

- Bierność aliantów w sprawie Żydów dotknęła Karskiego. Całe życie podkreślał obojętność świata wobec tego dramatu - mówił prof. Jan Marek Drozdowski. (PR, 19.04.2014)

- Haenel składa hołd zwykłemu człowiekowi, który mógł zostać największym bohaterem XX wieku - Piotr Kamiński o książce Yannicka Haenela ”Jan Karski”. (RFI, 29.08.2009)

- Zachód kalkulował według ekonomicznych i politycznych zasad i nie opłacało mu się zaangażować w trudną operację ratowania Żydów - mówił Robert Kostro. (PR, 4.06.2014)

- Bohaterowie wojenni mają tendencję do przeceniania swojej roli. U niego było na odwrót, pomniejszał ją - podkreślał Maciej Wierzyński. (PR, 16.01.2014)

- Robił co mógł, by pokazać, że polskie państwo nigdy nie było obojętne w sprawie zagłady Żydów - stwierdził prof. Andrzej Żbikowski. (PR, 9.04.2014)

- Całe życie wokół niego roztaczała się beznadzieja, a tymczasem on pozostał człowiekiem wiary, miał niesamowitą siłę - mówiła Ewa Wierzyńska. (PR, 24.04.2014)

- Profesor był dla niektórych osób trudnym partnerem: mówił prosto z mostu, wcale nie jak dyplomata - wspominał historyk Stanisław Maria Jankowski. (PR, 21.06.2012)

Byłem podporucznikiem artylerii, moja jednostka stacjonowała w Oświęcimiu. Byłem wspaniałym jeźdźcem i widziałem się w mundurze, przemierzającego galopem pola na koniu.

Nie byliśmy już polską armią. Nie byliśmy baterią artylerii konnej. 18 września byliśmy jeńcami Armii Czerwonej. Nawet nie miałem okazji powalczyć z Niemcami.

Zamieniłem się na mundur z jednym Ukraińcem. Dołączyłem do szeregowców. Z sowieckiego obozu jenieckiego odesłano nas do obozu niemieckiego.

Gdy mnie wypchnęli za okno, usłyszałem strzały. Przewróciłem się, ale nic poważnego mi się nie stało. Schowałem się za drzewa. Światła pociągu zniknęły.

Przepadło moje dotychczasowe życie. Świat, który znałem, rozpadał się na moich oczach. Czułem się jak rozbitek na oceanie, który czeka na uderzenie następnej fali.

Gdy patrzyłem na Poznań, na zawieszone wszędzie portrety Hitlera, na butnie maszerujących hitlerowskich żołnierzy, dopadło mnie poczucie wściekłości.

Musi pan tam powiedzieć, że polskie państwo istnieje w podziemiu. Nie będziemy tolerować żadnego rządu współpracującego z Niemcami. Zdrajcy zostaną zlikwidowani.

Na znanym dworcu lwowskim powitały mnie transparenty w języku rosyjskim i sowieckie flagi. Udałem się prosto do profesora, u którego kiedyś studiowałem.

Udałem się do Koszyc i Budapesztu, potem do Mediolanu i do Modeny po stronie francuskiej. Zetknąłem się z podejrzliwością przedstawicieli polskiego rządu we Francji.

Aż do końca powstańcy nie wierzyli, że będą walczyć samotnie, pozostawieni zarówno przez aliantów, jak i Armię Czerwoną.

Samoloty zrzucały żywność, lecz na uszkodzonych spadochronach - a nawet bez spadochronów - co spowodowało, iż wszystkie pojemniki rozbiły się o ruiny.

Stalin po kapitulacji Warszawy tłumaczył Churchillowi, że nie chciał zniszczenia miasta i strat wśród ludności. Mówił, że byłyby nieuchronne, gdyby dał rozkaz ofensywy.

Zapytany o granice Polski, przywódca sowiecki odpowiedział, że nie ma mowy o kompromisie w sprawi linii Curzona. "Jestem za stary by postępować wbrew sumieniu" - mówił.

Mołotow: "Zgodziliśmy się w Teheranie, że Polska podzielona będzie wzdłuż linii Curzona. Prezydent Roosevelt zaakceptował takie rozwiązanie".

Zdaniem Churchilla Polska miała być lojalna wobec aliantów i przyjazna wobec swojego wielkiego sąsiada i wyzwoliciela - Rosji.

Poparcie dla polskiego rządu emigracyjnego, niepodległości, integralności terytorialnej naszego kraju były ważne podczas kampanii wyborczej. Chodziło o głosy Polonii.

Nie mogę uwierzyć w rewelacje Mołotowa na temat tajnych decyzji podjętych w Teheranie, zważywszy na zapewnienia, jakich mi Pan udzielił podczas ostatniego spotkania.

Oświadczył, że gdyby Polacy poszli za jego radą, Mikołajczyk byłby teraz głową nowego rządu, a stosunki pomiędzy podziemiem a Armią Czerwoną poprawiłyby się.