Najstarszy europejski ser pochodzi z Polski
A przynajmniej jego udokumentowana produkcja. W najnowszym „Nature” artykuł o serze sprzed 7500 lat z terytorium Polski.
- Przeanalizowaliśmy fragmenty neolitycznej ceramiki z polskich Kujaw. Naczynia miały specjalne dziury, podobne do tych, które dzisiaj znajdziemy na naczyniach do produkcji sera - mówi Melanie Salque z University of Bristol. Takie dziury służą do odsączania płynu z produktu. Neolityczne dziury mogły jednak odsączać wiele rzeczy, dlatego potrzeba była analiza chemiczna. Okazało się, że w tym wypadku nie ma wątpliwości: na otworach zachowały się fragmenty mleka.
- Dowody są oszałamiające - potwierdza prof. Richard Evershed z Bristol University. - Jeśli dodamy do siebie pozostałości mleka w otworach, kształt i wielkość naczyń, to nie mogły one służyć do niczego innego.
7500 lat to początki neolitu. Dopiero w tej epoce ludzie nauczyli się uprawiać zboże i hodować bydło. Właśnie istnienie hodowli jest warunkiem powstawania sera - tylko oswojone zwierzę pozwoli się wydoić.
Na świecie jest tylko jeden rejon, gdzie znaleziono wcześniejsze dowody na istnienie sera: Bliski Wschód. Ale to tam zaczęła się rewolucja neolityczna, a zatem również udomowienie zwierząt. Stąd i ser sprzed 8000 lat.
Następne dane, już pisane, pochodzą z okresu 5000 lat temu. - Nie wiadomo, jak dużo czasu zajęło ludziom opracowanie techniki fermentacji mleka, która ostatecznie prowadzi do pojawienia się sera - zastanawia się dr Peter Bogucki z Princeton University. Jeśli wierzyć najnowszym ustaleniom, procedurę odkryto bardzo szybko. 7500 lat temu neolit dopiero zaczął się kształtować, a na ziemiach polskich istniała dopiero pierwsza neolityczna kultura, tzw. ceramiki wstęgowej rytej, która przybyła na nasze ziemie z południa. Być może technikę wyroby sera przyniosła ze sobą.
Przetwarzanie mleka pozwala uniknąć alergii spożywczych na mleko, a bardzo wielu ludzi nie toleruje laktozy. Innym powodem, który doprowadził do wyrobu sera, jest długi termin jego przydatności do spożycia, zdecydowanie dłuższy niż samego mleka.
- Przeanalizowaliśmy fragmenty neolitycznej ceramiki z polskich Kujaw. Naczynia miały specjalne dziury, podobne do tych, które dzisiaj znajdziemy na naczyniach do produkcji sera - mówi Melanie Salque z University of Bristol. Takie dziury służą do odsączania płynu z produktu.
Neolityczne dziury mogły jednak odsączać wiele rzeczy, dlatego potrzeba była analiza chemiczna. Okazało się, że w tym wypadku nie ma wątpliwości: na otworach zachowały się fragmenty mleka. - Dowody są oszałamiające - potwierdza prof. Richard Evershed z Bristol University. - Jeśli dodamy do siebie pozostałości mleka w otworach, kształt i wielkość naczyń, to nie mogły one służyć do niczego innego.
- Naczynia były nieduże, wykonane z gliny, mieściły około 5 litrów, wysokość ze 20 cm. Zwężały się w formie takiego jakby lejka - opisuje dla Polskiego Radia współautorka badań, dr Joanna Pyzel z Uniwersytetu Gdańskiego. - Znalezisko nie oznacza oczywiście, że ser został wynaleziony w Europie, ale są to najstarsze potwierdzone ślady produkcji sera na świecie - dodaje.
7500 lat to początki neolitu. Dopiero w tej epoce ludzie nauczyli się uprawiać zboże i hodować bydło. Właśnie istnienie hodowli jest warunkiem powstawania sera, ponieważ jedynie oswojone zwierzę pozwoli się wydoić. Na świecie jest tylko jeden rejon, gdzie znaleziono wcześniejsze dowody na przetwarzanie mleka: Bliski Wschód. Ale to tam zaczęła się rewolucja neolityczna, a zatem również udomowienie zwierząt. Stąd i ślady mleka sprzed 8000 lat. Ale tam nie ma dowodów na to, że robiono ser! Następne dane dotyczące serów, już pisane, pochodzą sprzed 5000 lat.
- Nie wiadomo, jak dużo czasu zajęło ludziom opracowanie techniki fermentacji mleka, która ostatecznie prowadzi do pojawienia się sera - zastanawia się dr Peter Bogucki z Princeton University. Jeśli wierzyć najnowszym ustaleniom, procedurę odkryto bardzo szybko. 7500 lat temu neolit dopiero zaczął się kształtować, a na ziemiach polskich istniała dopiero pierwsza neolityczna kultura, tzw. ceramiki wstęgowej rytej, która przybyła na nasze ziemie z południa. Być może technikę wyroby sera przyniosła ze sobą.
Przetwarzanie mleka pozwala uniknąć alergii spożywczych na mleko, a bardzo wielu ludzi nie toleruje laktozy. Innym powodem, który doprowadził do wyrobu sera, jest długi termin jego przydatności do spożycia, zdecydowanie dłuższy niż samego mleka.
Okazuje się, że mamy serowe tradycje dłuższe od Francji!
(ew/BBC)
