Historia

Rewolucja kulturalna w Chinach

Ostatnia aktualizacja: 16.05.2024 05:30
16 maja 1966 roku Mao Zedong podjął próbę wyeliminowania swych politycznych rywali i wprowadzenia w życie ideologii maoizmu. Rewolucja przyniosła komunistycznym Chinom destrukcję gospodarki, kultury i społeczeństwa.
Audio
  • Mao Zedong - audycja red. Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku" (03.10.1999)
  • Wielkie Doktryny Świata - o powstaniu i teorii maoizmu mówi prof. Jan Rowiński (17.05.1995).
Ilustracja propagandowa, przedstawiająca członków Czerwonej Gwardii
Ilustracja propagandowa, przedstawiająca członków Czerwonej Gwardii Foto: Wikipedia/domena publiczna

Trzy czerwone sztandary

W połowie lat 50. Mao Zedong zaczął coraz ostrzej krytykować sowiecki model komunizmu i sam ZSRS. Propagował własną, odmienną od sowieckiego, koncepcję systemu komunistycznego, zwaną maoizmem (od nazwiska chińskiego przywódcy). W największym uproszczeniu polegał on na oparciu ustroju na chłopach, a nie na warstwie robotniczej, która w Chinach nie była wystarczająco liczna.

W 1957 roku chiński przywódca zainicjował trzy masowe kampanie, zwane Trzema Sztandarami. Były to nowa generalna linia partii, wielki skok i komuny ludowe.

Chiny były wielkim krajem agrarnym. Mao postanowił zindustrializować państwo.

- Wyobrażał sobie, że mobilizując miliony rąk nisko wykwalifikowanych uda się przeobrazić Chiny - mówił na antenie PR prof. Krzysztof Gawlikowski.

Była to mrzonka, która doprowadziła do wielkiego kryzysu i klęski głodu.


Posłuchaj
29:28 mao zedong___2426_99_iv_tr_0-0_107298105b627ea1[00].mp3 Mao Zedong - audycja red. Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku" (03.10.1999)

 

Rewolucja kulturalna

Kampania wielkiego skoku doprowadziła do odsunięcia Mao na boczny tor. Władze przejęli politycy próbujący realizować komunizm w wersji bardziej liberalnej, przeciwni promowanemu przez Mao modelowi dogmatycznemu i utopijno-chłopskiemu.

Obawiając się całkowitego odsunięcia od władzy Mao Zedong postanowił rozprawić się z przeciwnikami za pomocą lojalnej mu armii.

- Rewolucja kultualna miała stworzyć nowy model państwa, zupełnie nowej demokracji, nowej kultury - mówił historyk.

Za właściwy początek rewolucji kulturalnej uważane jest posiedzenie Biura Politycznego KC KPCh z 16 maja 1966, które odbyło się w rozszerzonym składzie. Została na nim utworzona Grupa do spraw Rewolucji Kulturalnej, w skład której weszli najbardziej radykalni działacze partyjni. Miała ona zwalczać zakamuflowanych antysocjalistycznych działaczy ukrytych w strukturach partii.

- To wszystko były mrzonki, ale także był tam bardzo wyraźny element buntu społecznego przeciwko aparatowi biurokracji partyjnej, który Mao wykorzystał - tłumaczył prof. Gawlikowski.

Czystka w partii, bunt w narodzie

Rozpoczęła się czystka, a rewolucja zyskała duży odzew na uczelniach. Młodzi studenci i robotnicy zaczęli organizować się w oddziały czerwonogwardzistów ślepo oddanych Mao. 18 sierpnia miliony młodych członków Czerwonej Gwardii zebrały się na placu Tian’anmen w Pekinie. Mao i jego zwolennicy zachęcali swoich zwolenników do buntu i zwalczania starych idei, kultury, zwyczajów i obyczajów.

Kraj pogrążył się w rewolucyjnym chaosie. Niszczono "burżuazyjny" sprzęt, muzea, zabytki. Prześladowano intelektualistów. Można powiedzieć, że na kilka lat zamarła chińska kultura. Nastąpiło też całkowite zamrożenie stosunków z zagranicą - odwołano wszystkich chińskich ambasadorów. Gdy sytuacja wymknęła się spod kontroli, a kraj stał na skraju wojny domowej, Mao nakazał przywrócenie porządku. Armia rozbiła kampusy Czerwonej Gwardii, a jej poszczególne oddziały rozwiązano.

Rozpoczął się proces konsolidacji władzy przez rewolucjonistów, a sam Mao zaczął być otaczany nieomal boską czcią. Zmarł 9 września 1976.

Posłuchaj biografii przywódcy komunistycznych Chin Mao Zedonga i założeń ideologii maoizmu.


Posłuchaj
19:35 widnokrąg_ wielkie doktryny świata____5347_95_iv_tr_0-0_108779675b643ade[00].mp3 Wielkie Doktryny Świata - o powstaniu i teorii maoizmu mówi prof. Jan Rowiński (17.05.1995).

 

mjm

Czytaj także

Wciąż walczą z pamięcią o masakrze na Tiananmen

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2012 17:45
Władze chińskie udaremniły demonstracje planowane na 23. rocznicę demokratycznego zrywu na placu Tiananmen.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mao Zedong chciał zwykłych ludzi przerobić w anioły

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2013 07:00
Przez blisko 25 lat jego myśli zebrane w ”czerwonej książeczce” były katechizmem Chińczyków. Jego słowa wytyczały cele, wola kierowała poczynaniami 600-milionowego narodu. Mao Zedong zmarł 9 września 1976 roku.
rozwiń zwiń