Najsłynniejszy polski dzwon ufundował król Zygmunt I Stary. Legenda głosi, że odlano go z przetopionych mołdawskich armat, zdobytych w bitwie pod Obertynem, jednak proste porównanie dat zadaje kłam tej historii. Bitwa miała miejsce 22 sierpnia 1531 roku, a dzwon powstał w 11 lat wcześniej. Zygmunt zawisł na Wieży Zygmuntowskiej Katedry na Wawelu 9 lipca 1521 roku. Wykonał go Hans Beham z Norymbergi. Aby zmieścić kolosa wieżę podniesiono i przebudowano.
Sama wieża powstała jako baszta obronna w pierwszej połowie XIV wieku. Za rządów biskupa Wojciecha Jastrzębca przestała pełnić funkcję militarną i została przekształcona w dzwonnicę. Zawisły na niej cztery dzwony: Kardynał (3000 kg), Urban (3000 kg), Stanisław (6 000 kg) i Wacław (1800 kg). Żaden z nich nie dorównuje rozmiarami Dzwonowi Zygmunta, a ich łączna masa jest niewiele większa od Zygmunta.
Serce Dzwonu ożyło po raz pierwszy 13 lipca 1521 roku. Jego dźwięk rozlega się z okazji największych uroczystości kościelnych i państwowych. Od pięciu wieków zwiastuje Polakom przełomowe chwile w historii ojczyzny. Rozbrzmiewał gdy umierali królowie, gdy kolejni zasiadali na tronie, gdy wybuchła II wojna światowa, gdy Karola Wojtyłę wybrano na papieża, gdy dokonano na niego zamachu i gdy Jan Paweł II zmarł. Słychać go było też w dniu, gdy obwieszczono beatyfikację Ojca Świętego i gdy w Krakowie obywał się pogrzeb pary prezydenckiej, która zginęła w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem.
W XIX wieku serce dzownu trzykrotnie pękło: w 1859, w 1866 i w 1876 roku.
Według legendy to zwiastun nieszczęścia dla kraju. Kolejny raz serce pękło w 2000 roku. Tym razem nie nadawało się do naprawy - zostało więc zastąpione nowym. Stare można podziwiać przy wejściu na Wieżę Zygmuntowską.
Do 2000 roku Zygmunt był największy w Polsce. 25 czerwca 2000 poświęcony został jednak dzwon Maryja Bogurodzica (14777 kg), który zawisł w Bazylice w Licheniu. Ale Dzwon Zygmunta pozostaje najważniejszym - można rzec: narodowym - dzwonem w Polsce.
Dzwon Zygmunta - fakty i liczby
W górnej części kielicha widnieje łacińska inskrypcja:
DEO OPT[IMO] MAX[IMO] AC VIRGINI DEIPARAE SANCTISQVE PATRONIS SVIS DIVVS SIGISMVNDVS POLONIAE REX|CAMPANAM HANC DIGNAM ANIMI OPERVMQVE AC GESTORVM SVORVM MAGNITVDINE FIERI FECIT ANNO SALVTIS, a poniżej data MDXX.
Inskrypcję tą można tłumaczyć na język polski następująco: BOGU NAJLEPSZEMU, NAJWIĘKSZEMU I DZIEWICY BOGARODZICY, ŚWIĘTYM PATRONOM SWOIM, ZNAKOMITY ZYGMUNT KRÓL POLSKI TEN DZWON GODNY WIELKOSCI UMYSŁU I CZYNÓW SWOICH KAZAŁ WYKONAĆ ROKU ZBAWIENIA 1520.
Poniżej napisu znajdują się dwie plakiety. Z jednej strony jest to wyobrażenie św. Stanisława, a z drugiej św. Zygmunta – króla Burgundii, w pełnej zbroi oraz płaszczu z insygniami władzy monarszej. Po obu stronach plakiet znaleźć można godła państwowe Rzeczpospolitej Obojga Narodów - orzeł w koronie i litewska pogoń. Poniżej znajduje się imię i nazwisko Hansa Behema w języku łacińskim i niemieckim oraz jego gmerk (znak), a także rok wykonania dzwonu.
Wymiary:
Średnica klosza – 242 cm
Wysokość klosza z koroną – 241 cm
Całkowita wysokość dzwonu- 460 cm
Rozpiętość jarzma dębowego – 308 cm
Długość serca – 220 cm
Masy:
klosz z brązu – 9.650 kg
dębowe jarzmo z okuciami – 2.160 kg
serce z pasem – 365 kg
pozostałe elementy – 425kg
całkowita masa dzwonu - 12.600 kg
Informacje użytkowe:
napęd – 12 dzwonników
ton podstawowy – Fis
zasięg słyszalności – 30 kilometrów
Dzwon Zygmunta bije w wyjątkowe dni. W tym roku będzie go można usłyszeć jeszcze 11 razy:
15.08 Święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – Matki Boskiej Zielnej, 09:45
28.09 Świętego Wacława – Patrona Katedry, 17:45
16.10 Rocznica wyboru na Papieża Jana Pawła II, 09:45
01.11 Wszystkich Świętych, 09:45
02.11 Dzień Zaduszny, 18:15
11.11 Święto Niepodległości Polski, 09:45
20.11 Święto Chrystusa Króla, 09:45
08.12 Święto Niepokalanego Poczęcia, 16:15
24.12 Pasterka, 23:45
25.12 Boże Narodzenie – Pierwszy Dzień Świąt, 09:45
26.12 Drugi Dzień Świąt Bożego Narodzenia, 09:45
(mf)
Na podstawie materiałów ze strony https:\/\/www.katedra-wawelska.pl/
