9 lutego 1984 zmarł się Jurij Andropow.
Pierwsze kontakty z KGB
Mając szesnaście wstąpił w szeregi Komsomołu, by już w czasie II wojny światowej, jako I sekretarz młodzieżowej organizacji w Karelii organizować ruch partyzancki na terenach zajętych przez wojska fińskie. Wtedy też nawiązał pierwsze kontakty z KGB. Całą karierę polityczną budował na związkach z tajną policją.
Węgry 1956
W latach 50. Został ambasadorem ZSRR na Węgrzech, gdzie brał udział w krwawym stłumieniu rewolucji węgierskiej. Do dziś otwartym pytaniem pozostaje jaką role Andropow odegrał w interwencji sowieckiej? Sumiennie wykonywał rozkazy, ale czy uważał, że w ten sposób należy rozstrzygnąć? Nie jest to do końca wyjaśnione. Na pewno stał się potem promotorem, orędownikiem i opiekunem Janosa Kadara, którego do władzy wyniosły sowieckie czołgi.
Na zdjęciu: Jurij Władimirowicz Andropow fot. Wikimedia Commons.
Twórca potęgi KGB
W 1962 roku został członkiem sekretariatu KC, a niedługo potem przewodniczącym KGB. Funkcję sprawował aż do 1982 roku, stając się współtwórcą potęgi tej organizacji. Bardzo starannie wybierał kadry, przedkładając kryteria merytoryczne nad biograficzne. Zatrudniał młodych ludzi i dawał im szerokie możliwości działania.
W polityce wewnętrznej doprowadził do zaostrzenia represji wobec dysydentów. Między innymi zwiększył liczbę szpitali psychiatrycznych, gdzie na przymusowe kuracje wysyłano ludzi przeciwnych systemowi. Znakomite sukcesy osiągał na Zachodzie, skutecznie penetrując amerykańskie, brytyjskie i francuskie struktury polityczne i wywiadowcze.
Sukcesywnie wspinając się po szczeblach kariery, w 1973 roku, jako pierwszy po Berii zwierzchnik służb specjalnych wszedł w skład Biura Politycznego.
- Andropow z mrówczą pracowitością budował swoją karierę – mówił na antenie PR prof. Paweł Wieczorkiewicz - zbliżył się w tym okresie do marszałka Ustinowa i Andrieja Gromyki. W rzeczywistości we trzech decydowali o kształcie polityki sowieckiej w drugiej połowie lat 70.
Zamach na Jana Pawła II
Istnieje wiele teorii według, której zamachu na Jana Pawła II w 1981 roku, miano dokonać na zlecenie władz sowieckich. Jeśli to prawda, na co brak potwierdzenia w źródłach, Andropow musiał być współodpowiedzialny.
- Doświadczenia historyka uczą mnie, że jeśli coś niezwykłego dzieje się na świecie, to nie należy wykluczyć udziału Kremla – zastanawiał się prof. Wieczorkiewicz – pytanie cui prodest pokazuje, że najbardziej zainteresowany eliminacją Jana Pawła II był Kreml.
- Jak tego dokonano, jakimi kanałami, za pomocą jakich pośredników – tego się pewnie nie dowiemy nigdy, albo za 50 lub 100 lat. Wydaje się to jednak wysoce prawdopodobne – zakończył gość red. Sławomira Szofa.
Legitymacja przewodniczącego KGB ZSRR Jurija Andropowa ważna do 31 grudnia 1980 fot. Wikimedia Commons.
Machiawelizm Andropowa
Andropow do trzymającego się władzy Breżniewa zaczął dobierać się poprzez najbliższych mu ludzi. Doprowadził do samobójstwa jego zięcia i zaprzyjaźnionego szefa MSW Szcziołokowa. Aresztował wielu jego zwolenników. Jeszcze przed śmiercią I sekretarza zrezygnował z kierowania KGB i wrócił do aparatu KC, by przygotować pole do przejęcia władzy.
Co ciekawe trzymając się represyjnej i twardej polityki wewnętrznej, jednocześnie utrzymywał kontakty ze środowiskami pół-dysydenckimi.
- Popierał twórczość Wysockiego, zachwycał się balladami Okudżawy. – mówił prof. Wieczorkiewicz - Biegle władał angielskim, czytał wszystko istotne co ukazywało się w tym języku. Innymi słowy był satrapą, ale oświeconym.
Budynek aparatu centralnego KGB ZSRR na Łubiance fot. Wikipedia/cc/Vladimir Fedorenko.
Już od upadku Chruszczowa, widząc pogarszającą się sytuację ZSRR, proponował przywódcy szeroki program zmian w sowieckim systemie społeczno-politycznym. Reforma gospodarcza, rozszerzenie kompetencji samorządów, ograniczenie działalności KC KPZR do sfery politycznej. Andropow tym samym przejął program swojego dawnego poprzednika Ławrientija Berii. Paradoksalnie impuls do reform wychodził z centrali policji politycznej. Powód był bardzo prosty.
- Pracowali tam ludzie z wysokim jak na warunki sowieckie poziomie intelektualnym – mówił uczestnik audycji z cyklu ”Postacie XX wieku” - poza tym była to jedyna organizacja mająca dostęp do w miarę rzeczywistych i prawdziwych informacji.
Krótkie rządy i mentor Gorbaczowa
W 1982 roku umarł Breżniew. Andropow przejął i sprawował najwyższą funkcję w partii i w państwie przez piętnaście miesięcy. Dał początek zmianom, zaczynając od dyscyplinowania przeżartego korupcją społeczeństwa.
Zdając sobie jednak sprawę ze swojego stanu zdrowia, zaczął szykować swojego następcę. Zmarł 9 lutego 1984, a pierwsze dwa lata rządów Gorbaczowa to wypełnianie postanowień testamentu Andropowa, będące próbą porządkowania systemu bez strukturalnych reform.
mjm
