125 lat temu, 15 maja 1891 urodził się Michaił Bułhakow. Dziełem, które przyniosło temu pisarzowi sławę jest "Mistrz i Małgorzata". Sam Bułhakow nie doczekał jednak popularności swojej powieści. Zmarł krótko po tym jak zakończył pracę nad książką.
Lekarz czy literat?
Przyszedł na świat w Kijowie, w inteligenckiej rodzinie. Po ukończeniu medycyny na kijowskim uniwersytecie został zmobilizowany do wojska.
– Młody lekarz, który w 1921 zjawił się w Moskwie miał za sobą osiągnięcia w swoim pierwszym zawodzie i wielkie pragnienie przeniesienia się z niego do literatury – mówił Andrzej Drawicz w aud. Rafała Seniucha z cyklu "Finezje literackie". – Poza słowem powołanie, które zwykle jest w tym wypadku używane, prawdopodobnie zgrała w tym przypadku chęć zmiany zawodu, który okazał się szalenie absorbujący.
Na zdjęciu: Popiersie Michaiła Bułhakowa w Alei Sław na Skwerze Harcerskim w Kielcach, aut. Paweł Cieśla (9.10.2007), Wikipedia/CreativeCommons
Trzydziestoletni Bułhakow, walcząc z ciągłym brakiem pieniędzy, szukał pracy, o którą było niezmiernie trudno w czasach rewolucji w Rosji. – On nigdy nie wierzył, że rewolucja rosyjska w takim materiale ludzkim jaki był w Rosji mogła się udać – podkreślał Andrzej Drawicz.
Wyśmiać i przerysować
– Absolutnie nie dano mu rozwinąć skrzydeł – mówił Jan Gondowicz w aud. Anny Borkowskiej z cyklu "Biografia dźwiękowa". – Nie dostał tego, co dla prawdziwego artysty jest bardzo ważne: odpowiedniej, stosownej porcji pochwał.
Bułhakow stał się głośnym dramaturgiem niemal z dnia na dzień wystawiając sztukę "Dni Turbinów" w 1928 roku. W dramacie odzwierciedlenie miały zainteresowania pisarza. Fascynował go temat rewolucji i kontrrewolucji, do przedstawiania której służyła mu zwykle satyra społeczno-polityczna, wyrażana najczęściej w formie groteski.
– Lata 30. były dla Bułhakowa trudne, wyraźnie atmosfera epoki się zagęszczała, zmierzała ku tragicznym zawęźleniom – podkreślał Gondowicz. – On to też na sobie odczuwał mimo, że pozwolono mu egzystować.
Żaden z utworów powstałych po roku 1925 nie został wydany. Jego sztuki też rzadko wystawiano za jego życia, a jeśli już pojawiały się na deskach rosyjskich teatrów to szybko schodziły z afisza.
Na zdjęciu: Rzeźba kota Behemotha z powieści "Mistrz i Małgorzata" w Kijowie, aut. Boulgakov (2005), Wikipedia/CreativeCommons
"Mistrz i Małgorzata"
Dzięki medycznemu wykształceniu sam zdiagnozował u siebie mocznicę. Chorobę, na którą zmarł jego ojciec. Ze świadomością powolnego ustawania funkcji życiowych nerek żył już tylko "Mistrzem i Małgorzatą". Nad dziełem zaczął pracować w 1928 roku.
– Był to utwór, który zaczynał pisać bodajże siedem razy – mówił Jan Gondowicz. – Raz spalony, wielokrotnie przerabiany ogromny projekt pisarski tworzony całą swoją objętością na raz. Za wyjątkiem zakończenia, które pozostało w pewnej mierze szkicowe.
Bułhakow swojej trzeciej już żonie dyktował poprawki wielkiego dzieła, ponieważ na skutek choroby tracił wzrok. W lutym 1940 roku podczas "pisania" zakończenia "Mistrza i Małgorzaty" stwierdził, że nie będzie już więcej nad tym utworem pracował. W kilka tygodni później Bułhakow zmarł. Był 10 marca 1940 roku. "Mistrza i Małgorzatę" wydano dopiero w 1966 roku.
– Był pisarzem, który jak sądzę miał o tyle przygodę życiowo niezwykłą, że absolutnie przez całe życie szedł pod prąd – zaznaczał Jan Gondowicz.
Posłuchaj audycji na temat życia i twórczości autora "Mistrza i Małgorzaty" – Michaiła Bułhakowa.
mb
