Przyjaźń chłopa z robotnikiem
Pomysł kolektywizacji wsi, czyli wtłoczenia jej w ramy gospodarki centralnie planowanej, a w rzeczywistości pańszczyźniano-niewolniczej, powstał jeszcze za rządów Lenina. W marcu 1919 roku wódz rewolucji mówił:
"Chłopi wiedzą, że tylko w sojuszu z robotnikami pokonają obszarnika. Niekiedy na wsi komunistami nazywają siebie najwięksi wrogowie ludu pracującego. Pozwalają sobie wobec średniego chłopa na niesprawiedliwość i krzywdy. Rząd robotniczo-chłopski mocno postanowił walczyć z takimi ludźmi i oczyścić z nich wieś. Średni chłop jest nie wrogiem, lecz przyjacielem robotnika. Przyjacielem władzy radzieckiej. Średni chłop nie rabuje cudzej pracy, nie bogaci się cudzym kosztem jak kułacy. Władza radziecka zdławi kułaków. Oczyści wieś z tych, którzy niesprawiedliwie traktują średnich chłopów".
Jednak w tym czasie uznano, że Związek Sowiecki nie jest technicznie gotowy na tak wielką operację, w związku z czym proces odłożono w czasie.
- Pamiętajmy, że Rosja Sowiecka właściwie do końca lat 20. była krajem chłopskim. Jeszcze w roku 1928 blisko 80 proc. ludności kraju mieszkało na wsi. Wieś dawała gros dochodu narodowego – mówił w 1997 roku w audycji "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej" prof. Paweł Wieczorkiewicz.
Urzeczywistnienie idei
Stalin przygotowania do wielkiego skoku cywilizacyjnego rozpoczął w 1928 roku. Industrializacja kraju, mająca stanowić pierwszy krok do urzeczywistnienia komunistycznej rewolucji światowej, wymagała zebrania wielkiego kapitału. Ten kapitał można było uzyskać tylko wywłaszczając wieś. Decyzję w tej sprawie poprzedziła podróż Stalina na Ural. Była to długa, inspekcyjna podróż, w wyniku której zaostrzono sposoby pobierania wszelkiego rodzaju podatków.
5 stycznia 1929 roku Stalin w historycznym wystąpieniu, podejmując decyzję o kolektywizacji rolnictwa w ZSRR oświadczył, że są dwie drogi przed Rosją. Wstecz ku kapitalizmowi, albo naprzód do socjalizmu.
- Zwycięstwo nasze oznacza przede wszystkim, że zwyciężył nasz radziecki ustrój społeczny. Radziecki ustrój społeczny w pełni udowodnił swoją żywotność(…). Radziecki ustrój społeczny jest doskonalszą formą organizacji społeczeństwa niż jakikolwiek nieradziecki ustrój społeczny – mówił przywódca ZSRR w 1929 roku.
Przebieg kolektywizacji
Pójście naprzód oznaczało likwidację kułactwa. Tym mianem określano zamożniejszych chłopów, posługujących się pracą najemną lub posiadających większe gospodarstwa.
- Kułak, czyli wróg klasowy, ten, którego trzeba wytrzebić ze wsi – komentował historyk - dlatego od 1929 roku równolegle z kolektywizacją rozpoczął się proces rozkułaczania.
Kułakom konfiskowano całe mienie, dołączając je do powstających kołchozów. Natomiast ich samych, wraz z rodzinami przesiedlano na Syberię. Tych, których określano jako aktywnych wrogów władzy sowieckiej zsyłano do łagrów. Mniej szkodliwych, do miejsc osiedlenia.
To nie rozwiązywało jednak całego problemu. Aby przyśpieszyć kolektywizację i pokazać chłopstwu, dokąd prowadzi jedyna słuszna droga, wzięto się nie tylko za kułaków. Stworzono kategorię podkułaczników. O tym, kogo zaliczyć do tej grupy, całkowicie arbitralnie decydowały lokalne władze.
- Warto zauważyć, że w tym okresie na wsi rosyjskiej rozkaz aresztowania chłopa miał prawo wydać prawie każdy naczelnik, czy władzy administracyjnej, czy partyjnej, nie mówiąc już o władzach policyjnych. Panowała tu całkowita samowola – mówił prof. Wieczorkiewicz.
10:03 kolektywiazja -Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej Związek Radziecki - kolektywizacja.mp3 Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Związek Radziecki. O kolektywizacji rolnictwa w ZSRR opowiada prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji Agnieszki Steckiej. (PR, 18.09.1997)
Skutki
W efekcie miedzy 1928 a początkiem 1930 roku liczba chłopów, których zmuszono do wstąpienia do kołchozu, zwiększyła się z dwóch procent do sześćdziesięciu. Nastąpiła śmiertelna zapaść sowieckiego rolnictwa, której skutki można obserwować do dzisiaj.
Na początku lat 30. na Ukrainie kolektywizacja doprowadziła do klęski głodu, w wyniku której zmarło od 4,5 do 7 miliona ludzi.
Proces kolektywizacji zakończono po 5 latach, w 1934 roku. Doprowadził do śmierci ok. 14,5 miliona ludzi, załamania produkcji rolnej i znacznego obniżenia stopy życiowej społeczeństwa.
Wybitny sowietolog, prof. Paweł Wieczorkiewicz, określił kolektywizację rolnictwa w ZSRR jako najstraszniejszą zbrodnię masową dokonaną na własnym społeczeństwie w czasach pokojowych.
mjm/im
