"Pasja Janowa" jest wcześniejsza od słynnej "Pasji Mateuszowej". Bach skomponował ją na Wielkanoc 1724 r., a wykonana została w lipskim kościele św. Mikołaja. Rok później kompozytor przygotował wykonanie w kościele św. Tomasza, dokonując w utworze licznych zmian. Kolejną wersję – niedokończoną – opracowywał w roku 1749.
"Pasja" jest gatunkiem specjalnym, przenoszącym muzykę i słuchaczy daleko poza sale koncertowe, w których dziś zazwyczaj jest wykonywana. Zabiera nas w istotę chrześcijaństwa, w protestancką liturgię, ale i w historię, wobec której dzieło indywidualnie stawia każdego słuchacza. "Pasja Chrystusa nie może być odgrywana słowami i udawaniem, ale samym prawdziwym życiem" – stwierdził Marcin Luter, a ta myśl ustawiła perspektywę dla niemieckiej muzyki ilustrującej mękę i śmierć Zbawiciela od XVI wieku. Towarzyszyła ona nabożeństwom Wielkiego Piątku już w średniowieczu, stopniowo stając się muzyczną kulminacją roku liturgicznego: wychodząc od monodii, rozwijała się w utwór polifoniczny, wzbogacony następnie luterańskimi chorałami i instrumentami, wreszcie i ariami – i w takiej właśnie formie przejął ją Johann Sebastian Bach.
Zawiera się tutaj esencja protestanckiej religijności: dosłowne śledzenie tekstu ewangelicznego, podawanego przez recytatywy Ewangelisty i towarzyszące mu kwestie Jezusa, Piłata i Piotra oraz okrzyki tłumu (tzw. turba), uzupełnione jest pietystycznymi rozważaniami zawartymi w ariach, stanowiącymi wypowiedź człowieka w obliczu męki Zbawiciela, oraz chorałami, będącymi modlitwą Kościoła, jednoczącymi całą kongregację. Dzieło zarazem dramatyczne, jak i kontemplacyjne. "Pasja" Bacha – rzecz stanowiąca o jakości naszego człowieczeństwa.
Program:
Johann Sebastian Bach Pasja według św. Jana
Wyk. Narodowa Orkiestra Symfoniczne Polskiego Radia, Gächinger Kantorei Stuttgart, Hans-Christoph Rademann - dyrygent; Mirella Hagen - sopran, Sophie Harmsen - kontralt, Jorg Durmuller - tenor, Kenneth Tarver - tenor, Thomas Laske - baryton, Peter Harvey - bas
(13.03.2016)
***
Na audycję "Pora koncertowa" zapraszamy w Wielki Piątek (25.03) w godz. 16.00-18.00. Program poprowadzi Róża Światczyńska.
mm/mc
