- To najsławniejsza z akcji Szarych Szeregów, bo taki kryptonim przyjęło harcerstwo w okresie okupacji - przypomina Barbara Wachowicz. 23 marca 1943 roku Niemcy aresztowali jednego z najwybitniejszych harcmistrzów, uczestników tajnego sabotażu Jana Bytnara "Rudego". Aresztowali go o świcie, a już w południe oddział pod dowództwem Tadeusza Zawadzkiego "Zośki", serdecznego przyjaciela "Rudego", był gotów do odbicia go z rąk Niemców, którzy przewozili Bytnara z Pawiaka do siedziby gestapo przy Alei Szucha.
Niestety, w tym czasie nie było w Warszawie żadnego wyższego rangą dowódcy AK, który mógłby wydać zgodę na taką akcję. Trzy dni Jan Bytnar był katowany, bo w ten sposób Niemcy starali się zmusić go do zeznań. Nie udało się to oprawcom. Po tych trzech dniach oddział Szarych Szeregów odbił skatowanego "Rudego". - On ich nie wydał, oni go odbili, żeby mógł umrzeć w ich rekach - podkreśla gość radiowej Jedynki. Umarł tego samego dnia, co "Alek", czyli Aleksander Dawidowski, ciężko ranny podczas akcji. Zostali unieśmiertelnieni w książce Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec. Jej tytuł wziął się z testamentu poetyckiego Juliusza Słowackiego.
Zajrzyj na strony serwisu ”Radia Wolności”>>>
Na warszawskich Powązkach w kwaterze batalionu „Zośka”, gdzie stoją białe brzozowe krzyże i gdzie spoczywają "Rudy", "Alek" i "Zośka". "Rudy" i "Alek" siedzieli w jednej ławce w stołecznym liceum im. Batorego, a teraz spoczywają w jednej mogile.
Barbara Wachowicz oprowadza w Muzeum Niepodległości w Warszawie po wystawie "Kamyk na szańcu", gdzie zgromadzono pamiątki związane z akcją. Są tam pierwsze egzemplarze "Kamieni na szaniec", które ukazały się jeszcze podczas okupacji. Niektóre z tych egzemplarzy były przepisywane ręcznie.
O znaczeniu Akcji pod Arsenałem dla dzisiejszych rówieśników "Alka" i "Rudego" rozmawiamy też z harcerzami z hufca Mokotów - organizatorami Rajdu Arsenał oraz druhami z całej Polski i z Wilna.
Posłuchaj całej audycji, przygotowanej przez Katarzynę Hagmajer-Kwiatek.
(ag)