Kim był człowiek, który doczekał się takiego losu? Kim był człowiek, który 16 grudnia 1653 został Lordem Protektorem Anglii? - obrońcą ludu przed tyranią monarchii, przywódcą, który stale zmieniał front popleczników, budowniczym wielkości Anglii ludowej wbrew podziałom feudalno-arystokratycznym?
- Cała rewolucja angielska była jednym z największych wydarzeń w dziejach Europy nowożytnej, wynikała z niebywałych dziejów społecznych i religijnych Anglii – mówił prof. Stefan Meller w Polskim Radiu o książce "Cromwell i Rewolucja angielska" Olivera Hilla. – Cromwell widzi kryzys Anglii, konflikt między parlamentem i królem. Strona, po której staje jest wielką mozaiką postaw i poglądów, wśród której Cromwell nieustannie musiał dokonywać wyborów – mówił Meller.
Posłuchaj audycji i dowiedz się, dlaczego Stefan Meller porównywał Robespierre’a, jednego z przywódców Wielkiej Rewolucji Francuskiej, do Cromwella.
- Bardzo interesujący w biografii Cromwella jest wątek "człowiek i władza”. Człowiek, który tę władze bierze na początku w imieniu ludu, na którego czele stanął jako buntownik i który w coraz większym stopniu tę władze zagarnia na wyłączność w swoje ręce – uznał prof. Stefan Meller.
Cromwell, który stał na czele wojska, w wojnie domowej wygrał wiele bitew. Stojąc najpierw po stronie króla Karola I Stuarta, potem doprowadził do powołania Najwyższego Trybunału Sądowego i postawienia przed nim króla, który miał być wspólnym wrogiem wszystkich i przyczyną wszelkich nieszczęść kraju. 30 stycznia 1649. Karol I Stuart, zachowując godność oraz majestat monarchy i człowieka, został publicznie ścięty. Domniemanym komentarzem Cromwella na to miały być słowa "smutna konieczność". Oznaczało to także obalenie angielskiej monarchii i ogłoszenie w Anglii republiki.
W kwietniu 1653 r. dokonał zamachu stanu, a w grudnia przyjął tytułu Lorda Protektora Republiki Anglii, Szkocji i Irlandii i wydał tego samego dnia konstytucję pod tytułem "Instrument Rządzenia", która dawała mu pełnię władzy.
W czasie swego protektoratu Oliver Cromwell wprowadził wiele reform, m.in. rewizję parlamentu, cenzus majątkowy do zasiadania w parlamencie, zawarł pokój z Portugalią i Holandią oraz sojusz ze Szwecją. Zaprowadził tolerancję wyznaniową (pozwolił wrócić do Anglii Żydom, których wygnał król Edward I w XIII w.), zapewnił ład wewnętrzny dzięki powołaniu policji.
3 września 1658 Cromwell zmarł. Dwa lata później w kwietniu 1660 roku władze odzyskała królewska rodzina Stuartów. 30 stycznia 1661 ciało Cromwella lud Londynu wywlókł z grobu. Zostało publicznie powieszone i zakopane w przypadkowym miejscu na terenie Londynu, do dzisiaj nieznanym.
im