Silniej rozgorzał jeden z konfliktów na Bliskim Wschodzie. Arabia Saudyjska zerwała relacje z Iranem, po tym gdy podpalono saudyjską ambasadę w Teheranie. Pierwszym impulsem do eskalacji konfliktu była egzekucja irańskiego duchownego i 46 innych osób w Arabii Saudyjskiej.
Dr Łukasz Fyderek, Uniwersytet Jagielloński (Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu) uznał za mało prawdopodobne, by konflikt przerodził się w gorącą wojnę. Stwierdził, że zimna wojna, mająca różne natężenie, trwa od 37 lat, od czasu rewolucji islamskiej w Iranie.
Gość Jedynki przypomniał, że pod koniec lat 80. XX wieku wydarzenia miały podobny charakter – tłum zdemolował ambasadę saudyjską w Teheranie, następnie zerwano stosunki dyplomatyczne na kilka lat.
Czy to konflikt religijny, między szyitami i sunnitami, czy regionalny, między lokalnymi mocarstwami? Według eksperta, można rozpatrywać go w obu tych płaszczyznach. - W perspektywie konstruktywistycznej, która kładzie nacisk na idee, mamy starcie dwóch ideologii, każda z nich opiera się na fundamentalistycznie pojmowanym islamie, ale są one radykalnie różne. Jedna to bardzo konserwatywna, zachowawcza sunnicka ideologia salaficka z Arabii Saudyjskiej, druga to nowatorska synteza islamu i republiki w postaci Republiki Islamskiej i islam szyicki – mówił gość Jedynki.
Irańczycy, jak zaznaczył dr Fyderek, starają się eksportować swoją rewolucję, głosząc, że ta droga jest właściwa dla wszystkich społeczności muzułmańskich, nie tylko szyickich.
Ekspert dodał, że na płaszczyźnie geopolitycznej są to dwa największe państwa regionu Zatoki Perskiej. Zaznaczył, że kiedyś Iran i Saudów, w latach 50. - 60. XX wieku, łączył wspólny wróg – były to reżimy komunistyczne i socjalistyczne. To zmieniło się po 1979 roku – konflikt toczy się teraz na obu płaszczyznach, ideologicznej i geopolitycznej, z różnym natężeniem.
Oba państwa zaangażowane są obecnie w konflikty w Syrii i w Jemenie. W Syrii to Iran wspiera reżim Baszara al-Assada, w Jemenie Arabia Saudyjska wspiera rząd uznawany przez społeczność międzynarodową. Jednak, jak zauważył ekspert, to nie jedyne konflikty, w których państwa te rywalizują: inne pola starć gigantów to Afganistan, Liban, Bahrajn. Jak przypomniał gość Jedynki, ten ostatni kraj z większością szyicką, po 2011 roku został de facto spacyfikowany przez interwencję saudyjską.
Ekspert oceniał również perspektywy konfliktu w Syrii i w Jemenie. - Sytuacja militarna w Syrii nie dojrzała do procesu pokojowego. W tym kontekście nie spodziewałbym się zmian w wyniku zaostrzenia się konfliktu Saudów i Iranu - mówił w Jedynce dr Łukasz Fyderek (UJ). Wspomniano również o drożejącej ropie naftowej - i o tym, że ta okoliczność z pewnością cieszy Rosję.
Ukraina zmaga się z rosyjskimi retorsjami
O sytuacji na Ukrainie opowiadał korespondent Polskiego Radia Paweł Buszko. Jak mówił, sam tylko koszt rosyjskiego embarga Rosji wynosić może 600 mln dol., do tego dojdzie jeszcze podniesienie ceł. Na wojnie handlowej bardziej straci Kijów niż Moskwa. W sumie straty mogą wynieść nawet ok. 1 mld dol. – tak teraz oceniają ukraińscy eksperci. Specjaliści zaznaczają, że te restrykcje to działanie polityczne, a nie obrona interesów gospodarczych Kremla.
Wśród kluczowych wyzwań stojących obecnie przed Kijowem jest walka z korupcją - podkreślił Paweł Buszko.
Dziennikarka Maria Przełomiec (program "Studio Wschód" w TVP) oceniła z kolei, że jednym z problemów Ukrainy jest niechęć elit do odejścia od systemu oligarchicznego, który daje przywileje ekonomiczne "określonym kręgom". Podkreśliła, że elity te muszą zrozumieć, że zmiany przyniosą korzyści również im.
Tytuł audycji: Więcej świata
Prowadził: Grzegorz Ślubowski
Goście: dr Łukasz Fyderek, Uniwersytet Jagielloński (Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu), Paweł Buszko, korespondent Polskiego Radia w Kijowie, dziennikarka Maria Przełomiec (program Studio Wschód)
Data emisji: 04.01.2016
Godzina emisji: 18.16
agkm/tj