Rok później, w grudniu 1921 roku, podpisano traktat kończący irlandzką wojnę o niepodległość. Ustanowiono Wolne Państwo Irlandzkie, obejmujące 26 irlandzkich hrabstw. Sześciu hrabstwom północy, zwanych Irlandią Północną, pozwolono podjąć samodzielną decyzję o przyłączeniu się do nowopowstałego państwa, bądź o utrzymaniu zapewnionej autonomii.
09:53 sprawa ulsteru___1853_02_iv_tr_0-0_103129631361ffaa[00].mp3 Sprawa Ulsteru - audycja z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej" (PR, 04.06.2002)
Dla potomków angielskich osadników, protestantów, w zdecydowanej większości opowiadających się za unią z Anglią, pomysł połączenia się z irlandzkimi katolikami wydawał się niemożliwy i nierealny.
Przeciętny prezbiteriański robotnik Ulsteru obawiał się przymusowej nauki języka irlandzkiego i katolickiej cenzury życia publicznego. Decyzja o utrzymaniu niezależności Irlandii Północnej oraz prześladowanie mniejszości katolickiej doprowadziły do wybuchu irlandzkiej wojny domowej.
Rząd północy w starciu z oddziałami IRA i zwolennikami przeciwników podziału wyspy otrzymał wsparcie armii brytyjskiej. Pacyfikacja opozycji usankcjonowała Irlandię Północną jako część Korony Brytyjskiej.
Brytyjski Parlament decydował o polityce zagranicznej, handlowej, celnej i fiskalnej nowego państwa. Pozostałe sfery życia publicznego Irlandii Północnej kontrolował suwerenny parlament, zwany Stormontem.
Posłuchaj audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej Irlandii".