15 marca 1991 roku zmarł prof. Stanisław Lorentz, muzeolog i historyk sztuki, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, ekspert UNESCO w sprawach odnowy zabytków.
Pracy w Muzeum Narodowym w Warszawie poświęcił niemal pół wieku. Został jego dyrektorem w 1936 roku. To on, u boku prezydentów Ignacego Mościckiego i Stefana Starzyńskiego otwierał nowy gmach instytucji, znajdujący się przy Alejach Jerozolimskich.
Podczas okupacji niemieckiej przeprowadził batalię w celu ratowania dóbr kultury polskiej i warszawskich zabytków.
- Gdy 17 września 1939 w Zamek Królewski uderzyły pierwsze pociski, grupa pracowników Muzeum Narodowego z prof. Lorentzem na czele z narażeniem życia przenosiła dzieła sztuki z płonącego budynku do podziemi muzeum – mówił Stanisław Jankowski "Agaton" w audycji Elżbiety Kollat z cyklu "Protrety".
W czasie okupacji pełnił funkcję Komisarza Ochrony Dóbr Kultury. W strukturach Delegatury Rządu na Kraj piastował stanowisko odpowiadające rangą wiceministrowi kultury, zajmował się prowadzeniem dokumentacji niemieckich rabunków i opisywaniem zniszczeń.
Posłuchaj wspomnień prof. Stanisława Lorentza na temat konspiracyjnych działań mających na celu ratowanie polskiej kultury pod okupacją.
15:20 rozmowa z prof_ stanisławem lorentzem___14165_tr_5-5_1073128060e9ed3f[00].mp3 Audycja Leszka Tymińskiego i Mieczysława Smugarzewskiego z cyklu "Wita was Polska" - rozmowa z prof. Stanisławem Lorentzem. (PR, 28.04.1978)
33:00 lorentz - wspomnienia .mp3 Rozmowa Katarzyny Żebrowskiej z prof. Stanisławem Lorentzem. (PR, 14.07.1980)
- Warszawa była jedynym miejscem na świecie, gdzie równocześnie z metodycznym niszczeniem miasta przez Niemców, Polacy prowadzili akcję ratowania najcenniejszych elementów kultury, inwentaryzację zniszczeń, przygotowywanie materiałów do powojennej rewindykacji i planów odbudowy. Jednym z organizatorów i filarów tej urbanistyki nadziei, był właśnie prof. Stanisław Lorentz – mówił "Agaton".
Po upadku Powstania Warszawskiego wynegocjował z Niemcami możliwość ewakuacji części szczególnie istotnych dla dziedzictwa kultury światowej przedmiotów ze zrujnowanej stolicy. Rozpoczęte jesienią 1944 roku działania przeszły do historii jako "Akcja pruszkowska".
Po wojnie Stanisław Lorentz powrócił na stanowisko dyrektora Muzeum Narodowego. Był jednym z inicjatorów odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.
Posłuchaj wspomnień współpracowników i znajomych profesora na temat tej inicjatywy.
29:24 Kollat +Lorenty8[00].mp3 Audycja Elżbiety Kollat z cyklu "Portrety" poświęcona życiu i działalności prof. Stanisława Lorentza. (PR, 4.05.1991)
Kierował katedrą Historii Sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, był wieloletnim członkiem Towarzystwa Przyjaciół Warszawy. Odwołano go ze stanowiska dyrektora Muzeum Narodowego, wraz z dwoma wicedyrektorami w 1982 roku, w czasie stanu wojennego.
bm