Logo Polskiego Radia
polskieradio.pl
Piotr Dmitrowicz 19.06.2023

"Kultura" po raz pierwszy

19 czerwca 1947 roku w Rzymie ukazał się pierwszy numer emigracyjnego pisma, później wydawanego w Paryżu i redagowanego przez Jerzego Giedroycia.
Trzy numery KulturyTrzy numery "Kultury"Instytut Literacki

Jak wspominał Giedroyc, pismo było produktem ubocznym, kwiatkiem do kożucha. Najważniejsze dla Redaktora pozostawało wydawanie książek. Pomyślana jako stricte literacki kwartalnik, "Kultura" stała się jednak najważniejszym periodykiem polskiej emigracji.

ZAPRASZAMY NA SPECJALNĄ STRONĘ POŚWIĘCONĄ JERZEMU GIEDROYCIOWI

W październiku 1947 roku Giedroyc przeniósł wydawnictwo do Maisons-Laffitte pod Paryżem. “Kultura” stała się miesięcznikiem. Tam wydany został drugi zeszyt i kolejne - aż do 637. numeru. Na przekór trudnościom finansowym oraz politycznym pismo przetrwało i zachowało pełną niezależność. Redaktor potrafił nakłonić do współpracy najwybitniejszych polskich publicystów i pisarzy na emigracji. Z czasem zaczął drukować utwory autorów krajowych, nieakceptowalne dla PRL-owskiej cenzury.

Rozwijała się też działalność wydawnicza Instytutu Literackiego. Od 1962 roku zaczęły wychodzić “Zeszyty Historyczne”, poświęcone najnowszym dziejom Polski, Europy Środkowej i Wschodniej. Do września 2000 ukazało się 511 tomów Biblioteki "Kultury", w tym 132 numery "Zeszytów Historycznych".

Od pierwszego do ostatniego numeru, pismo było redagowane przez Jerzego Giedroycia; to on nadawał ostateczny kształt każdemu numerowi. Sam niewiele pisał, bo jak wielokrotnie powtarzał, redaktor jest reżyserem, a reżyser rzadko bywa dobrym aktorem.

“Giedroyc bardzo słusznie zapowiedział, że po jego śmierci 'Kultura' przestanie wychodzić - mówił Gustaw Herling-Grudziński. - Zostanie archiwum, biblioteka, ale nie “Kultura”, bo ona jest absolutnie Jego dziełem”.


Posłuchaj
03:54 Jerzy Giedroyc o powstaniu Kultury i stosunku władz francuskich RFI Jerzy Giedroyc o powstaniu "Kultury" i stosunku władz francuskich do Instytutu Literackiego. Rozmowa Anny Rzeczyckiej. (RFI, brak daty)