Jak piszą autorzy raportu, o poprawie oceny Polski pod względem podatkowym zdecydowało obniżenie efektywnej stopy opodatkowania ( z 41 proc. do 38,5 proc.).
W większej poprawie oceny polskiego systemu podatkowego nie pomagają jednak uciążliwości związane z opłatą danin – polski właściciel firmy musi 18 razy w roku dokonać opłat i zajmuje mu to 286 godzin. Tymczasem średnia dla Europy Środkowo-Wschodniej to 176 godzin przeznaczanych na opłaty danin. Na polską firmę przypada także więcej płatności, gdyż średnia dla regionu wynosi 12,3.
Od tego roku przedsiębiorcy płacą już CIT metodą elektroniczną i to na pewno poprawi naszą pozycję w przyszłorocznym rankingu podatkowym.
Pogorszeniu natomiast ulegnie nasza pozycja w przyszłorocznym rankingu pod względem efektywnej stopy podatkowej – uwzględni on podniesienie w tym roku przez samorządy opłat lokalnych, a to oznacza wzrost obciążeń dla firm.
Sytuacja powinna się poprawiać
Jak mówi Tomasz Barańczyk, partner zarządzający działem prawno –podatkowym w PwC, współautora raportu, polski system podatkowy wykazuje jednak tendencję do usuwania barier administracyjnych.
„W tegorocznych wynikach obserwujemy względną stabilność polskiego systemu podatkowego. W ostatnim czasie wiele zmian już zostało wprowadzonych, jak np. przejście na elektroniczny sposób składania deklaracji CIT i z pewnością znajdą one odzwierciedlenie w kolejnym raporcie” - mówi Tomasz Barańczyk, partner zarządzający działem prawno –podatkowym w PwC.
Jest jednak wiele do zrobienia
– Ostatnie dwa lata przyniosły szereg zmian w prawie podatkowym uproszczające i usprawniające przepływy pieniężne, których celem było ułatwienie prowadzenia działalności. Jako przykład można podać przepisy mające na celu likwidację tzw. zatorów płatniczych, które jednak wymagają dalszych prac nad ich stosowaniem – mówi Katarzyna Czarnecka-Żochowska, partner w PwC.
– Warto również wspomnieć zmiany w VAT mające na celu uproszczenie korzystania z ulgi na złe długi, a także częściowe zmiany momentu powstania obowiązku podatkowego w transakcjach wewnątrzwspólnotowych. Dokonano również istotnych modyfikacji w fakturowaniu, a także wprowadzono możliwość wystawiania faktur uproszczonych oraz zliberalizowano przepisy dotyczące e-faktur w zakresie akceptacji ich przesyłania w tej formie przez nabywcę – mówi Katarzyna Czarnecka-Żochowska.
Awansowi pomogła również zmiana metodologii
Awans Polski ze 113 na 87 pozycję nie wynika jedynie z korzystnych zmian w polskim systemie podatkowym, lecz w dużym stopniu z modyfikacji metodologii badania, przyjętej przez Bank Światowy.
Nie zmieniły się natomiast podstawowe wskaźniki badane w raporcie – zarówno ilość czasu poświęconego na rozliczenia podatkowe oraz liczba dokonywanych płatności.
Polska notuje zatem lekki wzrost efektywnej stopy podatkowej, co jest spowodowane wzrostami w podatkach i opłatach lokalnych. (m.in. w postaci uaktualnienia danych o PKB przyjętych do rozliczeń podatkowych spółki). Warto także pamiętać, że w bieżący raport odzwierciedla stan prawny obowiązujący w 2013 r, zatem nie uwzględnia części przeprowadzonych od tego czasu zmian w prawie podatkowym.
Zmiany w roku 2013 i 2014
Dalsze zmiany w VAT jak np. zmiana w rozliczaniu VAT od samochodów weszły w życie w roku 2014, w związku z czym nie zostały objęte tegorocznym badaniem (którego podstawą był stan prawny obowiązujący w 2013 r.). Nadal jednak poziom skomplikowania kalkulacji podatków oraz mnogość obciążeń stanowią utrudnienie w rozwoju działalności gospodarczej.
Korzystne orzecznictwo -w praktyce należy odnotować, że część problemów sygnalizowanych m.in. przy okazji poprzednich edycji Raportu została rozwiązana. Jako przykład można wskazać świadczenia, otrzymywane przez pracownika od pracodawcy. Tegoroczny wyrok Trybunału Konstytucyjnego jasno określił przesłanki, które powinny być, aby świadczenie było opodatkowane podatkiem dochodowym. Orzecznictwo sądów administracyjnych uwzględnia wykładnię dokonaną przez Trybunał, wobec czego ta kwestia nie jest już przedmiotem sporów i niejasnych interpretacji.
Rozwój programu e-deklaracje - dane statystyczne pokazują, że coraz więcej deklaracji podatkowych jest składanych elektronicznie, jednak nadal większą popularnością cieszą się dokumenty papierowe. Sytuacja ta powinna zmienić się od 2015 r., ponieważ z dniem 1 stycznia wejdzie w życie ustawa z dnia 26 września 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz niektórych innych ustaw, wprowadzających jako zasadę elektroniczne składanie deklaracji CIT. Ta zmiana z całą pewnością wpłynie na wzrost pozycji Polski w rankingu.
Wprowadzenie przepisów dotyczących komercjalizacji własności intelektualnej - zgodnie z nowymi postanowieniami z listopada 2014 r. , aport określonej ustawowo "komercjalizowanej własności intelektualnej" jest rozliczany na zasadach analogicznych do zorganizowanej części przedsiębiorstwa (choćby sam w sobie jej nie stanowił). Oznacza to, że opodatkowanie wniesienia takiego wkładu do spółki zostanie – co do zasady - odroczone o 5 lat. Widoczny staje się zatem trend wspierania tzw. przedsiębiorczości akademickiej.
Co jeszcze do poprawki
Wprowadzenie rozwiązań podatkowych promujących przedsiębiorczość i innowacyjność - jak wynika z przyjętego przez Radę Ministrów Programu Rozwoju Przedsiębiorstw do 2020 roku, w miejsce funkcjonującej ulgi na nabycie nowych technologii wprowadzona zostanie efektywna ulga podatkowa dla przedsiębiorców prowadzących prace B+R, która umożliwi dodatkowe odliczenie części kosztów kwalifikowanych związanych z działalnością badawczo-rozwojową, zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów. Jest to jednak na ten moment kwestia przyszłości.
Wprowadzenie regulacji dotyczących faktury korygujące w podatkach dochodowych - w zakresie podatków dochodowych wyzwaniem wciąż pozostają nie tyle przepisy, co praktyczne trudności w ich stosowaniu, a także brak precyzyjnych rozwiązań. Wciąż potrzebne są np. regulacje dotyczące rozliczania faktur korygujących. W rezultacie problem ten jest rozstrzygany poprzez odpowiednie zastosowanie przepisów dotyczących rozpoznania przychodu i poniesienia kosztu. W konsekwencji, dominuje niekorzystne dla podatników podejście, zgodnie z którym korektę należy łączyć z pierwotnym przychodem lub kosztem bez względu na przyczynę takiej korekty. W przypadku podatników, osiągających znaczne obroty, takie podejście może oznaczać obowiązek wstecznej korekty liczonej nawet w milionach złotych i narażanie na odsetki od zaległości podatkowych (np. kiedy podatnik wynegocjował rabat, co skutkowało zmniejszeniem kosztów uzyskania przychodów). „Rozwiązaniem może być wprowadzenie regulacji, które pozwoliłyby na ograniczenie administracyjnego obciążenia przedsiębiorców wynikającego z konieczności licznych korekt rozliczeń (np. dotyczących korekt, które są wynikiem późniejszych zdarzeń i okoliczności a nie błędów w pierwotnej fakturze)” – proponuje Tomasz Barańczyk..
Konieczność uelastycznienia procedury korekty kosztów - podczas gdy kierunek zmian można ocenić pozytywne, to wciąż wyzwaniem pozostaje praktyczne stosowanie przepisów o tzw. zatorach płatniczych. Przypomnijmy, że celem wprowadzenia tej regulacji było przeciwdziałanie nieregulowaniu zobowiązań oraz długich terminów zapłaty. W praktyce stosowanie tych przepisów okazało się bardzo problematyczne, wymagające sporych nakładów pracy i wiążące się z obciążeniami administracyjnymi dla przedsiębiorców, które często są niewspółmierne do skali dokonywanej korekty kosztów (czyli w praktyce do skali problemu). Przy czym nawet wiążące się z dużymi kosztami zmiany w systemach podatkowo-księgowych nie zawsze zapewniają pełną automatyzację takiej korekty. Wydaje się, że rozwiązaniem tego problemu mogłoby być „uwolnienie” od tych przepisów podatników, u których wartość przeterminowanych zobowiązań oraz zobowiązań z długimi terminami płatności jest nieznaczna. Efekt ten można osiągnąć przykładowo poprzez wprowadzenie maksymalnego progu dla udziału zobowiązań przeterminowanych lub z długimi terminami płatności w ogólnej kwocie zobowiązań. Utrzymanie wartości zobowiązań przeterminowanych lub z długimi terminami płatności poniżej tego progu wyłączałoby konieczność stosowania przepisów art. 15b ustawy o CIT. Kolejnym ułatwieniem dla niektórych podatników mogłoby być wprowadzenie metody alternatywnej – przewidującej zwiększenie przychodów (zamiast zmniejszenia kosztów) o wartość zobowiązań przeterminowanych lub z długimi terminami płatności. Metodę tę mogliby wybrać podatnicy, dla których określenie czy dane przeterminowane zobowiązania zostały już uprzednio zaliczone do kosztów podatkowych.
Warto także zwrócić uwagę na fakt, iż kwestia długich terminów płatności została uregulowana przez ustawę z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcja handlowych. W tym kontekście, złagodzenie sankcji podatkowych wynikających z nieterminowych płatności lub długich terminów płatności wydaje się być racjonalne.
Potrzeba ujednolicenia formularzy w przypadku podatków i opłat lokalnych Nadal pozostają aktualne postulaty wysuwane w ubiegłych latach, w zakresie podatków i opłat lokalnych. Wciąż brak jest bowiem jednolitego wzorca formularzy podatkowych, co w praktyce mocno utrudnia rozliczenie podatków przez podatników posiadających nieruchomości na terenie więcej niż jednej gminy. Nie funkcjonuje również centralna informacja o stawkach podatku, które różnią się w odniesieniu do poszczególnych gmin. Prostym rozwiązaniem obu problemów, na który ustawodawca jednak do tej pory się nie zdecydował, byłoby wprowadzenie centralnego rejestru stawek oraz ujednolicenie formularzy. Problemem jest również niejasna definicja przedmiotów opodatkowania, w szczególności budowli, w związku z czym pojawiają się niejasności z określeniem zakresu opodatkowania, a także duża niepewność po stronie podatników w zakresie deklarowanej wysokości zobowiązania podatkowego.
W praktyce duże trudności z właściwym rozliczaniem podatków i opłat lokalnych, a zwłaszcza podatku od nieruchomości wiążą się ze specyfiką tej gałęzi prawa podatkowego. Często dla prawidłowego rozstrzygnięcia danej sprawy niezbędne jest posiadanie wiedzy specjalistycznej, np. z zakresu prawa budowlanego, cywilnego czy specyficznych regulacji dotyczących danych branż (np. prawa stowarzyszeń, ustawy o fundacjach, czy o transporcie kolejowym, czy też po prostu wiedzy technicznej - np. co do konstrukcji maszyn, urządzeń, instalacji przemysłowych). Organy podatkowe nie zawsze są w stanie sprostać tym oczekiwaniom; w rezultacie postępowania często wydłużają się, niejednokrotnie znajdując finał w sądach. Należna podatnikowi nadpłata jest zatem zwracana po długim czasie, na czym traci (z oczywistych względów) zarówno podatnik, jak i budżet państwa (ponieważ zwrot należy się z odsetkami). Ten obszar – pomimo, iż pozanormatywny – stanowi silną barierę dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorców.
Wprowadzenie ugody w sprawach podatkowych - W zakresie postulatów dotyczących ogólnego prawa podatkowego, uwagę zwraca potrzeba wprowadzenia ugody w sprawach podatkowych - jako jednej z metod rozstrzygania sporów podatkowych, a także jako metody wyprzedzającego (przed ewentualnym sporem) uzgodnienia z organem podatkowym sposobu traktowania podatkowego określonych zdarzeń, gdy w świetle przepisów dopuszczalne są różne podejścia. Pożądany jest również dalszy rozwój projektu e-administracja, zwłaszcza w zakresie rozszerzenia kontaktów z administracją podatkową za pośrednictwem Internetu.
Potrzeba skrócenia czasu rozpoznawania spraw przez sądy administracyjne. Obecnie, bez względu bowiem na wagę sprawy oraz jej wpływ na sytuację podatnika, są one rozpatrywane są zgodnie z kolejnością wpływu. Oznacza to de facto zrównanie spraw o potencjalnie niewielkim znaczeniu oraz takich, w których przedmiotem zaskarżenia są znaczące dla przedsiębiorcy kwoty. Dodatkowo – uzasadniony wydaje się postulat wstrzymania wykonania wadliwych decyzji podatkowych do dnia uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego. Zdarzają się bowiem przypadki, w których podatnicy zobowiązani są do uiszczenia kwoty ciężaru zobowiązania podatkowego, określonego wadliwą decyzją.
Wprowadzenie gwarancji procesowej dla podatnika w postaci ustawowej zasady rozstrzygania wątpliwości faktycznych i prawnych na jego korzyść -postulat ten znalazł się w projekcie nowelizacji Ordynacji podatkowej.
Raport, jk