Logo Polskiego Radia
Dwójka
migrator migrator 08.10.2007

Kanon Dwójki: Gabinet osobliwości instrumentalnych

Instrumentarium czy „orkiestra” danego czasu w pełni odpowiada swojej muzyce (i nawzajem). Dotyczy to zarówno całego instrumentarium, jak i poszczególnych instrumentów. (…) Każdy instrument w momencie zastosowania go w muzyce artystycznej znajdował się w optymalnym stadium swego rozwoju, w którym nie mogły już mieć miejsca żadne całościowe ulepszenia.

Poniedziałek - piątek, 8-12 października, 09.00 - 12.00

Każda kolejna zmiana „na lepsze” powodowała utratę innych wartości, w danej chwili nieprzydatnych. (…) Wynika z tego konsekwencja, iż każdą muzykę należy odtwarzać przy użyciu właściwego dla niej instrumentarium.

Święte słowa! Słowa, które jednak nie były oczywiste prawie 30 lat temu, gdy pisał je Nikolaus Harnoncourt (Muzyka mową dźwięków, tłum. Magdalena Czajka, Fundacja Ruch Muzyczny 1995). Dziś już chyba nikt nie próbuje podważać zasadności takich twierdzeń. Co więcej, niektórzy badacze i wykonawcy poszli dalej – postanowili odtworzyć brzmienie instrumentów wyjątkowych, o specjalnej konstrukcji i brzmieniu, które istniały tylko w jednym albo kilku egzemplarzach. Jeśli nie dotrwały do naszych czasów, podejmowane są nawet próby odtworzenia ich na podstawie źródeł pisanych czy ikonograficznych. W wielu przypadkach wiadomo, że utwory powstawały na te właśnie, konkretne instrumentalne osobliwości. Innym razem takich informacji brakuje. Niemniej, jest przecież tak, że muzyka i instrumenty istnieją w czasie, w pewnym momencie historii, niejako obok siebie, a raczej – „blisko” siebie. Mozart być może znał instrumenty hybrydyczne Johanna Andreasa Steina (wiemy, że bardzo cenił jego „standardowe” pianoforte i grał na nich), ale niekoniecznie musiał z myślą o nich właśnie pisać swoje utwory na cztery ręce. A jednak warto sprawdzić, jak te utwory mogą brzmieć na takim właśnie dziwolągu. Po pierwsze dlatego, że mogły być na nim wykonywane. Po drugie po to, by wzbogacić naszą wyobraźnię muzyczną i spróbować odtworzyć brzmieniowy świat, w jakim żył Wolfgang Amadeusz Mozart. Gabinet osobliwości instrumentalnych to zatem nie tylko ciekawostki z historii rozwoju instrumentów muzycznych, ale również ważna lekcja historii muzyki.


Piotr Matwiejczuk

Poniedziałek 8.10.2007
Muzyka Wolfganga Amadeusa Mozarta na instrumencie Stein-vis-à-vis, wyk. Christine Schornsheim i Andreas Staier
Arthur Schoonderwoerd na pianoforte tangentowym i Ensemble Cristofori grają Koncert fortepianowy E-dur op. 3 Johanna Wilhelma Wilmsa


Wtorek 9.10.2007
Utwory na harmonikę szklaną Antonia Vivaldiego, Carla Rölliga, Johanna Christiana Müllera, Erica Satie w wykonaniu Wiener Glasharmonika Duo; francuska muzyka barokowa na liry korbowe, wyk. Matthias Loibner i Riccardo Delfino – liry korbowe, Laurent Le Chenadec – fagot, Thomas Wimmer – wiola da gamba, Norbert Zeilberger – klawesyn


Środa 10.10.2007
Lira organizzata w muzyce Józefa Haydna, wyk. Matthias Loibner i Thierry Nouat – liry organizzata, Ensemble Baroque de Limoges, dyr. Christophe Coin; flet z kości łabędzia, średniowieczne liry, harfa gotycka, psałterium, szałamaje, lira korbowa w nagraniach zespołów Sequentia, dyr. Benjamin Bagby, Sarband, dyr. Vladimir Ivanoff, Mudejar, dyr. Begoña Olavide, Martín Códax, dyr. Fernando Olbés, Miguel López


Czwartek 11.10.2007
Andreas Staier i Alexei Lubimov na fortepiano z rejestrem tureckim grają Divertissement à la Hongroise g-moll D 818 Franciszka Schuberta