Logo Polskiego Radia
Dwójka
Jacek Puciato 18.02.2011

Jak i dlaczego Dostojewski nie został poetą?

Rosyjski pisarz przez całe życie twórczo romansował z poezją - cytował, przerabiał i oceniał poetów. Własnej twórczości poetyckiej nigdy jednak nie rozwinął na szerszą skalę.
Wassilij Grigorjewitsch Perow, Portret Fiodora Dostojewskiego.Wassilij Grigorjewitsch Perow, "Portret Fiodora Dostojewskiego".źr. Wikipedia

Przez całą swoją twórczość Fiodor Dostojewski lubił pisać krótkie, żartobliwe utwory wierszem – parodie, pastisze i epigramy. Do dziś zachowały się trzy wersje rymowanego felietonu zatytułowanego "Walka nihilizmu ze szlachetnością". Te utwory wraz z wiernopoddańczymi odami, napisanymi na zesłaniu, można znaleźć w najszerszych zbiorach wszystkich dzieł Dostojewskiego.

W dokumentalno-poetyckim wydaniu "Słów po zmroku" Wacław Tkaczuk opowiadał, dlaczego liczne koneksje Fiodora Dostojewskiego z twórczością poetycką nie zaowocowały imponującym dorobkiem.

Mało kto wie, że starszy brat pisarza, Michał, był poetą – wraz z Fiodorem prowadzili miesięcznik literacko-polityczny "Wriemia". Choć autor "Biesów" zajmował się redagowaniem i recenzowaniem tekstów swego brata, sam poezją nie zajął się nigdy na poważnie. Chętnie jednak cytował ją w swoich powieściach. Zasięg czasowy i geograficzny źródeł, do których sięgał, jest ogromny – od Homera, poprzez niemieckich twórców romantycznych, aż po Puszkina i Lermontowa. Bohaterowie powieści rosyjskiego pisarza często mówią wprost wierszami lub parafrazują je w taki sposób, że nie ma wątpliwości, czym się Dostojewski przy pisaniu owych dialogów inspirował.

Tylko raz poezja w twórczości Dostojewskiego pojawiła się na pierwszym planie. W latach 1854-1856 w porywie desperackiego pragmatyzmu napisał ody: jedną z okazji wydarzeń europejskich 1854, drugą na dzień 1 lipca 1855 oraz trzecią na okoliczność koronacji i zawarcia pokoju. – Znaczenia tych utworów na wskroś konwencjonalnych, nie można mierzyć skalą artystyczną, ale są interesujące jako dramatyczna próba powrotu do życia literackiego, po czasie zesłania – ocenił Wacław Tkaczuk. Jednak pisarz nadal był objęty zakazem druku i żaden z tych utworów się nie ukazał. Michał, choć wcześniej chętnie słuchał Fiodora, oceniał wiersze z tego okresu jako bardzo złe.

Audycję przygotował Wacław Tkaczuk.

Aby dowiedzieć sie więcej, klinij ikonę dźwięku "Dlaczego Dostojewski nie został poetą" w boksie Posłuchaj po prawej stronie.

(Lm)