Generał Wojciech Jaruzelski odpowiedzialny był za wprowadzenie w 1981 roku w Polsce stanu wojennego. Po transformacji ustrojowej w latach 1989-1990 był prezydentem wybranym przez Zgromadzenie Narodowe. Od trzech lat generał chorował na chłoniaka, nowotwór złośliwy. Przeszedł chemioterapię, lecz jego stan zdrowia stale się pogarszał.
Generał Jaruzelski był oskarżony o współudział w krwawym stłumieniu robotniczych wystąpień na wybrzeżu w 1970 roku. Jako minister obrony narodowej odpowiadał za udział polskiego wojska w inwazji na Czechosłowację w 1968 roku, mającej na celu stłumienie „Praskiej Wiosny”. W latach 1967-1968, należąc do kierownictwa resortu obrony, był współodpowiedzialny za usunięcie z armii i degradację blisko 1300 oficerów pochodzenia żydowskiego. Większość Polaków kojarzy jednak jego nazwisko głównie ze stanem wojennym, który wprowadził 13 grudnia 1981 roku i stanął na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego.
Historia oceni generała
Generał Wojciech Jaruzelski był postacią wielowymiarową, którą rzetelnie można ocenić dopiero po śmierci, gdy do głosu nie dochodzą już emocje.
– Im dalej od śmierci generała, tym bardziej oceny jego osoby będą chłodne i rzeczowe. Myślę, że nastanie czas, gdy w historii generał zapisze się jako ten, który przyczynił się do przekształcenia Polski i przestawienia jej na inne tory ustrojowe i gospodarcze. Będzie to przypisane także jemu, ponieważ dzięki jego decyzjom nastał Okrągły Stół i wybory czerwcowe – mówił w PR24 Stanisław Ciosek, były ambasador RP w ZSRR.
Wielka trójka polskich przemian
Lech Wałęsa, Jan Paweł II i Wojciech Jaruzelski – te trzy osoby są najważniejszymi postaciami nowoczesnej historii Polski w kontekście przemian ustrojowych roku 1989.
– Jeśli pokazujemy największych, których nazwisko zna każde wykształcone dziecko, czyli Jana Pawła II i Lecha Wałęsę, to partnerem toczonego przez nich wielkiego „meczu” z historią był generał Wojciech Jaruzelski. Była to postać, która wyrastała ponad przeciętność, która w nieubłagany sposób cechowała obóz komunistyczny w ostatniej dekadzie przed utratą władzy – oceniał Łukasz Perzyna, publicysta.
Koniec pewnej epoki?
Oceny wokół generała Wojciecha Jaruzelskiego były i są bardzo zróżnicowane. Najlepszym przykładem rozdźwięku w społeczeństwie stanowią demonstracje przeciwników generała pod jego domem w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. Nie zmienia to faktu, że odszedł człowiek wielkiego formatu.
– W moim przekonaniu w najnowszej historii Polski był to człowiek jednego z największych formatów. Postawiłbym go mimo wszystko obok takich ludzi jak Jan Paweł II i Lech Wałęsa. Generał Jaruzelski był człowiekiem, którego autorytet, w mojej ocenie, ochronił Polskę przed wydarzeniami o wiele bardziej dramatycznymi niż nam się to dziś wydaje – wyjaśniał w PR24 prof. Kazimierz Kik, politolog.
Generał wciąż dzieli
Podział społeczny w kwestii oceny osoby generała Wojciecha Jaruzelskiego można porównać do kwestii katastrofy smoleńskiej. Starsze pokolenie w swoich ocenach jest ostrożne, lecz osoby w wieku 20-30 lat poddają ostrej krytyce działalność Wojciecha Jaruzelskiego.
– Wydaje mi się, że podział społeczeństwa wokół osoby generała Jaruzelskiego jest spowodowany tym, że mnóstwo obywateli ulegało od lat 80. propagandzie. To się skończy i jest to kwestia wiedzy. Statystyki pokazują, że najbardziej radykalne opinie co do Jaruzelskiego panują wśród najmłodszego pokolenia, które nie zaznało propagandy komunistycznej – powiedział dr Piotr Gontarczyk z IPN.
– Z czasem emocje nie będą tak ostre jak w tej chwili czy kilkanaście lat temu. Myślę, że na tle innych postaci systemu komunistycznego generał Jaruzelski nie doczeka się tak pozytywnej oceny jak Gierek, chociaż wszystko jest możliwe. Gdybym miał sytuować generała na jakiejś skali, to na pewno będzie oceniany korzystniej niż Gomułka – tłumaczył w PR24 prof. Henryk Domański, socjolog.
PR24/Grzegorz Maj