Szczególne miejsce na kartach historii w kwestii upadku systemu komunistycznego w Europie zajęła Polska. W porównaniu z innymi krajami Europy Środkowej i Wschodniej transformacja polityczna w Polsce przebiegała niezwykle łagodnie i pokojowo. Za burzliwe zaś można uznać przemiany gospodarcze, podczas których Polacy zachłysnęli się ślepym liberalizmem.
– Przejęcie władzy politycznej w Polsce nastąpiło niezwykle ostrożnie i koncyliacyjnie tylko gospodarka transformowała rewolucyjnie. Reforma gospodarcza przyniosła wiele strat, negatywów i nieszczęścia. Transformację w Polsce można więc uznać za mieszaną. W Rumunii przemiany nastąpiły błyskawicznie – mówił w PR24 dr Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej UW.
Upadek starego systemu
Polska w opinii jej obywateli uznawana jest za pioniera przemian ustrojowych w Europie. Jednak z perspektywy Zachodu to upadek muru berlińskiego jest nieporównywalnie bardziej symboliczny niż polskie częściowo wolne wybory z 4 czerwca. Wśród polskich historyków również trwają spory, co do uznania daty faktycznego przełomu.
– W Polsce 31 sierpnia 1981 to pierwszy moment, gdy po 50 latach władza komunistyczna rozmawia z narodem. Za drugą datę można uznać 4 czerwca. Zaś 12 września 1989 został utworzony rząd Tadeusza Mazowieckiego. Był to pierwszy niekomunistyczny rząd w komunistycznym świecie. W sensie prawnym to przełom niesamowity – powiedział Gość PR24.
Lustracja
Rozprawienie się ze starym system i zbudowanie nowego państwa prawa wymaga specjalnych zabiegów. Zbadanie, kto współpracował z władzą komunistyczną oraz kto łamał prawo i okradał naród to główne zadania lustracyjne. Jednak nie wszystkie kraje przeprowadziły ten proces prawidłowo.
– Pośród wszystkich krajów postsocjalistycznych tylko Republika Czeska przeprowadziła lustrację w miarę jednorodną, konkretną, wprowadzając stosowne ustawy. Pozostałe kraje nie potrafiły rozliczyć się ze swoją przeszłością w sposób przejrzysty. Można jeszcze wspomnieć NRD – Niemiecką Republikę Demokratyczną, gdzie z niemiecką precyzją rozwiązano zagadnienia prawne – twierdził dr Jan Malicki.
Transformacji polityczno-ustrojowej i gospodarczej krajów Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989 poświęcone będzie spotkanie Warsaw East European Conference. Gośćmi konferencji będą między innymi: Leszek Balcerowicz oraz sygnatariusze porozumienia białowieskiego: Leonid Krawczuk i Stanisław Szuszkiewicz.
PR24