Jak tłumaczyła Aktajewa Kulejsza Kabdualijewa, z punktu widzenia formalnego odrodzenie narodu kazachskiego to powrót do ojczystego języka. – Ten język był przemocą usuwany z życia publicznego, niszczony w okresie, gdy Kazachstan znajdował się pod kolonialną władzą imperium carskiego, następnie niszczyła go władza sowiecka – przypomniała. Gość wyjaśniała, że do lat 20. XX wieku Kazachowie byli nomadami. Sowieci przemocą zmuszali ich do osiedlania na obszarach, które były jedynie częścią terytoriów, na których żyli. – Życie nomadów było efektem cykli gospodarczych, związanych z hodowlą zwierząt. Można sobie łatwo wyobrazić tragizm sytuacji, w wyniku której ludzie musza porzucić model życia, do którego byli przyzwyczajeni od pokoleń. Musieli przystosować się do życia w warunkach społecznych, które były im kompletnie obce – zaznaczyła. Rosjanie uznali Kazachów za niepiśmiennych, ignorując fakt, że posiadali pismo oparte na grafice arabskiej. Z dnia na dzień narzucono im język rosyjski.
Gość podkreśliła, że dziś Kazachowie z zasady mówią w dwóch językach. Szczęśliwie zachowała się chroniona przez lata tradycja kulturowa. Jak mówiła, społeczeństwo kazachskie rezygnuje z wielu atrybutów współczesnego świata, m.in. posiadania broni jądrowej. – Zyskaliśmy w zamian rodzaj klimatu politycznego, sprzyjającego inwestycjom. Modernizujemy Kazachstan, jesteśmy gotowi prowadzić politykę zgodna z wytycznymi ONZ w sprawie ekologii. Kazachstan powinien zacząć się określać, kończy się okres przejściowy, transformacji – zaznaczyła. Dodała, że nieodzownym, decydującym krokiem będzie dla Kazachstanu przejście na alfabet łaciński.
Zdaniem Wojciecha Góreckiego, największym sukcesem Kazachstanu jest to, że odrodzenie postępuje w warunkach spokoju i stabilności wewnętrznej. – Gdy odzyskiwał niepodległość były obawy, że dojdzie do starć etnicznych. Mniejszości słowiańskie zamieszkiwały w zwartych skupiskach duże obszar. Udało się tego uniknąć. Kazachowie są tradycyjnym narodem, trzy szczepy plemienne to tradycyjny podział tego społeczeństwa i utarło się, że mniejszości są czwarta, że też należą do wspólnoty narodowej – przekonywał. Dodał, że sukcesem jest również zachowanie narracji, która odżegnuje się od sowieckiego dziedzictwa. – Jest wyraźnie powiedziane, co złego stało się w okresie radzieckim dla Kazachstanu, a z drugiej strony to następowało w sposób łagodny, żeby nikogo nie obrazić, to mi się podoba – podsumował.
Więcej w nagraniu.
Gospodarzem programu był Krzysztof Renik.
Polskie Radio 24/ip
______________________
Spojrzenie na wschód w Polskim Radiu 24 - wszystkie audycje
Data emisji: 16.08.2017
Godzina emisji: 15:40