Dla kogo przeznaczony jest program rehabilitacji leczniczej prowadzonej przez ZUS?
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych rehabilitacja lecznicza w ramach prewencji rentowej ZUS skierowana jest do osób:
- ubezpieczonych zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy,
- osób uprawnionych do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego
- oraz pobierających rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy,
ale równocześnie rokujących odzyskanie tej zdolności po przeprowadzeniu rehabilitacji.
Rehabilitacja lecznicza w ramach prewencji rentowej prowadzona jest kompleksowo i obejmuje ustalony indywidualnie program ukierunkowany na leczenie schorzenia będącego przyczyną skierowania na rehabilitację oraz na schorzenia współistniejące.
Czy wszystkie typy schorzeń kwalifikują się do rehabilitacji prowadzonej przez ZUS?
Program rehabilitacji leczniczej ZUS prowadzony jest przez ZUS już 20 rok. Zakład sukcesywnie go rozszerzał o kolejne profile schorzeń, opierając się na danych statystycznych dotyczących schorzeń, które stanowią najczęstszą przyczynę powstawania niezdolności do pracy. Wszystkie wprowadzone nowe profile poprzedzone były programami pilotażowymi.
Obecnie Zakład kieruje na rehabilitację leczniczą osoby ze schorzeniami narządu ruchu, układu krążenia, psychosomatycznymi, układu oddechowego, onkologicznymi dla osób po leczeniu nowotworu gruczołu piersiowego oraz dla osób ze schorzeniami narządu głosu.
Rehabilitacja odbywa się zarówno w systemie stacjonarnym, jak i ambulatoryjnym. W chwili obecnej ponad milion (>1 100 000) osób, skorzystało z programu rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS.
Zwiększając udział osób, które skorzystały z programu oraz poszerzając sukcesywnie ofertę profili, w których jest prowadzona rehabilitacja lecznicza, Zakład Ubezpieczeń Społecznych doskonalił sposób organizacji programu.
Dlaczego Zakład Ubezpieczeń Społecznych zdecydował się na wprowadzenie do programów rehabilitacji kardiologicznej monitorowanej telemedycznie?
Wśród przyczyn niezdolności do pracy, schorzenia układu krążenia zajmują pierwsze miejsce.
W maju 2009 r. Zakład wprowadził pilotażowy program ambulatoryjnej rehabilitacji w schorzeniach układu krążenia z możliwością telemedycznego monitorowania. Rehabilitacja ta oparta jest na modelu hybrydowym tj. łączy rehabilitację ambulatoryjną (prowadzoną w ośrodku) z domową.
Podczas ćwiczeń wykonywanych w domu, pacjent posługuje się specjalnymi urządzeniami które sterują jego treningiem oraz umożliwiają przesyłanie do lekarza nadzorującego treningi np. zapisów EKG. Należy podkreślić, że w przypadku przeciwskazań do rehabilitacji domowej pacjent kontynuuje ją w ośrodku. Wyniki pilotażu wykazały zasadność wdrożenia tej formy rehabilitacji- była ona bezpieczna, efektywna oraz spotkała się z dużą akceptacją ze strony pacjentów- wielu z nich deklarowało kontynuację wyuczonych ćwiczeń również po zakończeniu turnusu.
Ważnym aspektem telerehabilitacji, poza oczywistymi korzyściami zdrowotnymi, jest także zmniejszenie niedogodności związanych z dojazdem do ośrodka rehabilitacyjnego (czasochłonność, uciążliwość, koszty przejazdów) oraz możliwość pogodzenia uczestnictwa w rehabilitacji z aktywnością zawodową czy rodzinną.
Z tej formy rehabilitacji do tej pory skorzystało prawie 1 200 osób.
Zgodnie z planem w 2015 r. z tej formy rehabilitacji będzie mogło skorzystać 550 osób w ośrodkach zlokalizowanych w Warszawie, Wrocławiu Krakowie i Gdańsku.
Dużym problemem zdrowia publicznego są choroby nowotworowe.
Czy rehabilitacja lecznicza prowadzona przez Zakład obejmuje również tę grupę schorzeń?
W Polsce choroby nowotworowe stanowią drugą co do wielkości przyczynę niezdolności do pracy.
Jednym z najczęstszych i najgroźniejszych nowotworów złośliwych u kobiet jest rak gruczołu piersiowego. Ważne jest zatem stworzenie tym osobom możliwości odzyskania zdolności do pracy i czynnego uczestnictwa w życiu społecznym. W 2009 r. ZUS przeprowadził pilotażowy program rehabilitacji w tej grupie schorzeń. Uczestniczyło w nim ponad 100 kobiet, z których blisko 85 procent, według opinii ośrodków rehabilitacyjnych, mogło podjąć pracę zawodową. Wyniki pilotażu wskazały na zasadność wprowadzenia na stałe tego profilu do rehabilitacji leczniczej prowadzonej przez ZUS w trybie stacjonarnym do pakietu programów realizowanych w ramach prewencji rentowej. Początkowo w 2010 roku rehabilitacja prowadzona była w ramach 2 umów podpisanych z ośrodkami rehabilitacyjnymi, natomiast obecnie prowadzona jest w 7 ośrodkach. Z rehabilitacji w tym profilu skorzystało 4 500 osób, z czego w 2014 roku prawie 1 500 osób. Na 2015 rok Zakład zakontraktował ponad 1 500 miejsc.
Czy planowane jest wprowadzenie nowych profili rehabilitacji?
Odwołując się do głównego celu rehabilitacji leczniczej, jakim jest poprawa stanu zdrowia ubezpieczonych w aspekcie odzyskania lub utrzymania zdolności do pracy oraz przyjętego założenia, iż rehabilitacja lecznicza powinna być prowadzona w tych schorzeniach, które stanowią najczęstsze przyczyny niezdolności do pracy, a tym samym generują największe koszty dla systemu ubezpieczenia społecznego Zakład Ubezpieczeń Społecznych planując prowadzenie rehabilitacji z jednej strony Społecznych bada najczęstsze przyczyny niezdolności do pracy, a z drugiej prowadzi politykę, która ma na celu jak najwcześniejsze skierowanie do ośrodka rehabilitacyjnego osoby ubezpieczonej zagrożonej długotrwałą niezdolnością do pracy.
Od 2014 r., po przeprowadzeniu programu pilotażowego, Zakład rozszerzył listę profili, o rehabilitację leczniczą dla osób ze schorzeniami dla osób ze schorzeniami narządu głosu.
Rehabilitacją były objęte osoby, które z racji wykonywanego zawodu narażone są na zaburzenia funkcji narządu głosu i w związku z tym są zagrożone utratą zdolności do pracy. Dotyczy to w szczególności: nauczycieli, spikerów, śpiewaków, aktorów, lektorów, przewodników, pracowników infolinii, wykładowców. Rehabilitacja prowadzona była w Konstancinie k/Warszawy a aktualnie w Ciechocinku.
Rehabilitacja dla osób ze schorzeniami narządu głosu jest realizowana kompleksowo przez współpracę lekarzy specjalistów: otolaryngologa, foniatry, logopedy, psychologa oraz fizjoterapeuty, posiadających doświadczenie w pracy z osobami ze schorzeniami narządu głosu.
Rehabilitacja w tym profilu ukierunkowana jest na poprawę głosu. Na turnusie zaplanowano m.in. zajęcia wyjaśniające zasady i sposoby prawidłowego powstawania głosu oraz naukę umiejętności wykorzystywania głosu w warunkach nadmiernego narażenia go na wysiłek. Bardzo istotne dla uczestników jest zapoznanie się z zasadami higieny głosu oraz wypracowanie prawidłowej emisji głosu.
Na rehabilitację w schorzeniach narządu głosu do dnia dzisiejszego skierowano ponad 300 osób.
Jeżeli analiza najczęstszych przyczyn niezdolności do pracy pokaże zasadność poszerzenia prowadzonego programu rehabilitacji o kolejne profile schorzeń, wówczas po przeprowadzeniu pilotażu i opracowaniu jego wyników ZUS może poszerzyć swoją ofertę w tym zakresie.
Kto kieruje osoby na rehabilitację – czy lekarz prowadzący leczenie czy lekarz orzecznik ZUS?
Lekarz prowadzący leczenie wystawia wniosek o przeprowadzenie rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS. Wniosek ten stanowi podstawę do wydania przez lekarza orzecznika ZUS orzeczenia o celowości przeprowadzenia rehabilitacji. Lekarz orzecznik ZUS również w trakcie orzekania w sprawie niezdolności do pracy do celów rentowych lub podczas orzekania o okolicznościach uzasadniających przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego może orzec o potrzebie rehabilitacji leczniczej a także może stwierdzić jej zasadność przy kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby.
Co powinien zawierać wniosek o rehabilitację?
Wniosek o rehabilitację leczniczą może być również sporządzony na dowolnym formularzu i powinien zawierać:
- imię i nazwisko chorego,
- PESEL,
- adres zamieszkania i numer telefonu,
- rozpoznanie medyczne w języku polskim
- oraz opinię czy po przeprowadzeniu rehabilitacji istnieje pozytywne rokowanie odzyskania zdolności do pracy.
Jak długo czeka się na wyjazd do sanatorium i kto decyduje o przydzieleniu miejsca, w którym odbywać się będzie rehabilitacja?
Czas oczekiwania na rehabilitację zależy od profilu schorzenia, średnio wynosi on ok. 6-8 tygodni, ale w uzasadnionych przypadkach, można wyjechać szybciej. Na rehabilitację kardiologiczną można pojechać już 28 maja br.
Opracowując model procesu kierowania na rehabilitację leczniczą wzięto pod uwagę m.in. perspektywę satysfakcji klienta, która narzuciła rozwiązania wpływające na podniesienie jakości usług oraz wzrost tej satysfakcji m.in. poprzez możliwość wyboru przez osobę kierowaną terminu i ośrodka rehabilitacji, skrócenie czasu obsługi wniosku, możliwość uzyskania skierowania bezpośrednio po badaniu u lekarza orzecznika. Ponadto dzięki możliwości identyfikacji osób po wypadkach przy pracy są one kierowane na rehabilitację leczniczą w pierwszej kolejności
Jak długo trwa turnus rehabilitacyjny
Standardowy czas trwania rehabilitacji leczniczej wynosi 24 dni, przy czym może być przedłużony lub skrócony przez ordynatora ośrodka rehabilitacyjnego, po uprzednim uzyskaniu zgody Zakładu w przypadku:
- pozytywnego rokowania co do odzyskania zdolności do pracy w przedłużonym czasie trwania rehabilitacji,
- wcześniejszego przywrócenia zdolności do pracy,
- zaistnienia innych przyczyn leżących po stronie osoby skierowanej na rehabilitację.
Czy osoba skierowana na rehabilitację płaci za świadczone jej usługi?
Osoba skierowana przez ZUS nie ponosi żadnych kosztów rehabilitacji. ZUS pokrywa pełne koszty programu rehabilitacji tzn. całodobową opiekę medyczną, zabiegi lecznicze, wyżywienie i zakwaterowanie. Zakład zwraca również równowartość kosztów podróży z miejsca zamieszkania do ośrodka i z powrotem najtańszym środkiem komunikacji publicznej.
Przy zwrocie kosztów podróży uwzględnia się ulgi na przejazd danym środkiem transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu ulga ta przysługuje.
Zakład ma podpisanych 117 umów na prowadzenie rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej z ośrodkami rehabilitacyjnymi. W 2014 r. rehabilitację ukończyło ponad 77 tys. osób, planuje się, że w 2015 r. skorzysta z niej ponad 86 tysięcy.
Dominik Olędzki, asop
Materiał zrealizowany przy wspólpracy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.