W czasie ciszy - zgodnie z Kodeksem Wyborczym - nie wolno prowadzić agitacji, organizować wieców, zgromadzeń, konwencji i spotkań wyborczych. Nie można także rozdawać ulotek, rozwieszać plakatów i banerów wyborczych.
Za złamanie ciszy wyborczej grożą kary finansowe. Przypadki naruszenia ciszy należy zgłaszać organom ścigania. Natomiast przestępstwem jest publikacja sondażu wyborczego w czasie ciszy. Za podanie do publicznej wiadomości badania preferencji grozi grzywna od pół miliona do miliona złotych.
>>>Zapraszamy do słuchania wieczoru wyborczego w radiowej Jedynce i w Trójce!<<<
Cisza wyborcza jest terytorialna, a więc obowiązuje tylko w Polsce. W czasie ciszy dozwolone jest informowanie o godzinach, w jakich odbywa się głosowanie, o tym, jakie komitety wyborcze biorą udział w wyborach oraz o tym, jak oddać ważny głos.
W wyborach do dwuizbowego parlamentu, Polacy wybiorą 460 posłów na VIII kadencję Sejmu i 100 senatorów na IX kadencję Senatu.
Tegoroczne głosowanie to 9. wybory parlamentarne w Polsce, zorganizowane od 1989 roku. Startuje w nich osiem komitetów ogólnopolskich.
O mandat poselski ubiega się 7896 kandydatów, o miejsce w Senacie - 425 chętnych. Średni wiek walczących o mandat posła wynosi 42 lata, o mandat senatora - 53. Co ważne - nie można kandydować równocześnie do Sejmu i do Senatu.
Jak oddać ważny głos?
Żeby oddać ważny głos trzeba na karcie do głosowania postawić tylko jeden znak "iks" - w kratce obok nazwiska wybranego kandydata. Karta do głosowania w wyborach do Sejmu jest broszurą. Pierwsza strona jest informacyjna i zawiera instrukcję "jak oddać ważny głos", kolejna kartka to spis treści, a dopiero na kolejnych kartach są nazwy komitetów i listy kandydatów i dopiero tu stawiamy znak "iks".
W wyborach do Senatu także stawiamy tylko jeden znak "iks". Karta w wyborach do Senatu jest koloru żółtego i jest jednostronicowa.
Kto może głosować?
Uprawnionych do głosowania jest ponad 30 i pół miliona (30 564 605) osób. Do dyspozycji wyborców przygotowano 27 tysięcy 788 obwodów. Przebieg nadzoruje Państwowa Komisja Wyborcza, która ogłosi całkowite wyniki, we wtorek 27 października.
W wyborach mogą uczestniczyć osoby, które mają polskie obywatelstwo i dysponują pełnią praw politycznych, a ponadto ukończyły 18 lat najpóźniej w dniu głosowania, to jest urodziły się 25 października 1997 roku, lub wcześniej.
Ważne jest odróżnienie tzw. czynnego i biernego prawa wyborczego. Czynne oznacza, że dana osoba może wybierać posłów, senatorów, prezydenta, członków samorządu terytorialnego, a także brać udział w referendum ogólnokrajowym czy gminnym. Natomiast bierne prawo wyborcze, to uprawnienie do kandydowania, a więc do ubiegania się o wybór. I tak, na posła może być wybrany każdy obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. W wypadku senatorów granica wieku jest wyższa i wynosi 30 lat. Wynika to z faktu, iż Senat z założenia ma być "izbą rozsądku", powinien zatem składać się z osób dysponujących doświadczeniem, wiedzą oraz obyciem politycznym.
Kto może kandydawać?
W Polsce, podobnie, jak w innych krajach, obowiązują cenzusy wiekowe wobec kandydatów na stanowiska, o których decydują wyborcy. Należy mieć 18 lat, aby móc być wybranym do rady gminy, powiatu i sejmiku województwa. Aby zostać posłem lub eurodeputowanym - 21 lat. Na urząd wójta, burmistrza i prezydenta miasta może kandydować obywatel, który skończył 25 lat, do Senatu - 30. Najstarszy ma być kandydat na urząd prezydenta Rzeczypospolitej, powinien ukończyć 35 rok życia.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, iż "wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym", są więc pięcioprzymiotnikowe.
Wybory do Senatu natomiast "są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym". Senatorów bowiem, Polacy wybierają w jednomandatowych okręgach wyborczych, w których obowiązuje ordynacja większościowa. Oznacza ona, że tylko jeden mandat, możliwy do obsadzenia z danego okręgu wyborczego, otrzymuje osoba, która zdobyła najwyższe poparcie społeczne spośród wszystkich kandydujących z danego okręgu. Podobna metoda obowiązuje w naszym kraju od 2014 roku, w wyborach do rad gmin w gminach niebędących miastem na prawach powiatu.
Ostatnie zmiany w Kodeksie wyborczym
Ustawa regulująca prawo wyborcze w Polsce to Kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 roku. Zawiera przepisy dotyczące przeprowadzania wyborów parlamentarnych, prezydenckich, samorządowych i wyborów do Parlamentu Europejskiego. W kodeksie są też regulacje o warunkach ważności głosowania i przepisy karne za wykroczenia, czy przestępstwa popełnione przeciwko wyborom.
Kodeks wyborczy był kilkakrotnie nowelizowany. Ostatnie zmiany w ustawie, uchwalone 25 czerwca 2015 roku, weszły w życie 12 sierpnia, w kilkoma wyjątkami, jak na przykład przezroczyste urny wyborcze oraz koperty na kartę do głosowania, które zostaną wprowadzone po 1 lipca 2016 roku.
Czym jest Państwowa Komisja Wyborcza?
Nad prawidłowym przebiegiem wyborów czuwa Państwowa Komisja Wyborcza. Jest to najwyższy w Polsce organ wyborczy, właściwy w sprawach przeprowadzania głosowań w naszym kraju: do Sejmu i Senatu, prezydenckich, do organów samorządu terytorialnego i do Parlamentu Europejskiego oraz referendów. PKW jest swoistym organem władzy wykonawczej. Funkcjonuje od 1991 roku.
W skład Państwowej Komisji Wyborczej wchodzi: trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego, trzech Sądu Najwyższego i trzech Naczelnego Sądu Administracyjnego, powoływanych przez prezydenta RP. PKW wybiera ze swego składu przewodniczącego i jego dwóch zastępców. Funkcję sekretarza Państwowej Komisji Wyborczej pełni Kierownik Krajowego Biura Wyborczego. Nie jest on członkiem Komisji, ale uczestniczy w jej posiedzeniach i ma głos doradczy. Obecnie przewodniczącym PKW jest Wojciech Hermeliński, sędzia Trybunału Konstytucyjnego
Do zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy między innymi sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego, a także nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców, powoływanie okręgowych i rejonowych komisji wyborczych oraz ich rozwiązywanie, rozpatrywanie skarg na działalność komisji i komisarzy. Ponadto PKW ustala i ogłasza wyniki wyborów w zakresie określonym przepisami prawa. Komisja rozpatruje także sprawozdania finansowe komitetów wyborczych.
Organ sam ustala swój regulamin, a także regulaminy komisarzy wyborczych oraz komisji.
IAR, bk, kh