Była to trzecia debata z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, zorganizowana przez Kancelarię Prezydenta i Instytut Pamięci Narodowej.
Historycy zwracali uwagę, że mimo antagonizmów i różnych wizji przyszłej Polski działania dyplomatyczne obozów Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego się uzupełniały. "Grali na dwóch fortepianach" - mówili.
Prof. Małgorzata Gmurczyk-Wrońska powiedziała, że akcję dyplomatyczną rozpoczął Piłsudski, który na początku wojny wysłał do Londynu i Paryża Stanisława Patka. Podkreśliła, że wówczas ta misja nie mogła jeszcze przynieść rezultatów. Mówiła o roli Naczelnego Komitetu Narodowego w organizowaniu akcji dyplomatycznej.
Prof. Jan Żaryn stwierdził, przytaczając słowa historyka Pawła Wieczorkiewicza, że Piłsudskiego i Dmowskiego łączyła wspólna cecha: od początku do końca byli suwerenni.
- To jest bardzo ważne i wiodące określenie tej polskiej polityki, która była prowadzona nie przez tych ludzi w dynamice obcych interesów, tylko w dynamice polskich interesów, niezależnie od lojalności, czyli niezależnie od tego, w jaki sposób incydentalnie, wobec zmieniającej się rzeczywistości, podchodzili do dotychczasowych sojuszników - zauważył profesor.
Z kolei prof. Andrzej Chwalba zaznaczył, że lista osób, które były zaangażowane w akcję dyplomatyczną robi wrażenie. W tę działalność zaangażowani byli bowiem m.in. Ignacy Jan Paderewski, Maria Skłodowska-Curie, Henryk Sienkiewicz i Joseph Conrad.
Profesor przypomniał, że jeszcze przed zakończeniem I wojny światowej, w październiku 1918 roku powstało ministerstwo spraw zewnętrznych.
To już trzecia debata
HISTORIA w portalu PolskieRadio.pl
"Nie tylko Dmowski i Paderewski. Polska akcja dyplomatyczna 1914-1918" to już trzecia debata historyków organizowana przez Kancelarię Prezydenta przy współpracy Instytutem Pamięci Narodowej z okazji obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
Dwuletni cykl debat historyków zainaugurowała w listopadzie 2016 roku dyskusja o znaczeniu Aktu 5 listopada z 1916 roku. Podczas kolejnego, styczniowego spotkania, historycy rozmawiali o roli prezydenta USA dla polskiej niepodległości.
W przyszłości tematem debat mają być m.in. skutki rewolucji lutowej i rewolucji październikowej w Rosji dla Polaków, powstanie Armii Polskiej we Francji pod dowództwem gen. Józefa Hallera, Korpusach Polskich w Rosji.
kk