Wątpliwości prawne kilku sądów w Polsce co do tego, czy uchylać immunitety lustrowanym sędziom, prokuratorom lub posłom, pojawiły się po tym, jak w lipcu zeszłego roku Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego podjęło uchwałę, w której uznano, że postępowanie lustracyjne jest postępowaniem karnym, więc chroni przed nim immunitet.
Media donosiły, iż zgromadzenie sędziów TK podjęło tę uchwałę w związku z procesem lustracyjnym, jaki IPN chciał wytoczyć sędziemu TK Marianowi Grzybowskiemu (w grudniu 2010 r. zakończyła się jego kadencja w Trybunale).
Krakowski sąd okręgowy umorzył postępowanie przeciwko Grzybowskiemu, ale sąd wyższej instancji decyzję o umorzeniu uchylił z przyczyn formalnych i sprawa pozostaje otwarta. Właśnie o to Sąd Najwyższy zapytał Sąd Apelacyjny w Katowicach, badający wniosek IPN o wszczęcie lustracji pewnego prokuratora ze Śląska.
"Lustracja postępowanie karne"
W środę sędzia SN Waldemar Płóciennik ujawnił, że po uchwale zgromadzenia sędziów TK więcej sądów w Polsce umarzało lustracje posłów, sędziów i prokuratorów, powołując się na argumentację tam zawartą - że lustracja to postępowanie karne, więc przed jego wszczęciem należy uzyskać w Sejmie, Senacie lub sędziowskim albo prokuratorskim sądzie dyscyplinarnym, uchylenie immunitetu.
Stąd wyłoniło się zagadnienie prawne, które zostało w środę rozstrzygnięte w SN. Głos w sprawie zabrała także Helsińska Fundacja Praw Człowieka, która w opinii "przyjaciela sądu" poparła argumentację TK.
"Quasi-postępowanie karne"
Przeciwne zdanie miał prokurator Piotr Stawowy z Biura Lustracyjnego IPN. Jak mówił, postępowanie lustracyjne jest tylko "quasi-postępowaniem karnym", w którym Kodeks postępowania karnego stosuje się "odpowiednio", a nie wprost.
- Dlatego - przerysowując sytuację - w postępowaniu lustracyjnym nie można np. aresztować lustrowanych - mówił. Uchwałę Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK uznał za "opinię wybitnych prawników", ale niewiążącą w żaden sposób IPN.
Uchwała SN stwierdza jasno: immunitet prokuratorski dotyczy tylko odpowiedzialności karnej za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe, a nie dotyczy lustracji czy spraw o wykroczenia. SN sięgnął najpierw po wykładnię językową: - odpowiedzialność karna to ponoszenie konsekwencji popełnionego przestępstwa - akcentował sędzia Płóciennik.
Środowa uchwała trzech sędziów Sądu Najwyższego formalnie jest wiążąca tylko w sprawie lustrowanego prokuratora z Katowic i teoretycznie nie dotyczy innych postępowań ws. parlamentarzystów czy sędziów.
aj