Idee feministyczne powstawały w różnych wiekach i kulturach, a ślady indywidualnej lub zbiorowej dążności kobiet do obrony swych praw znaleźć można niemal w każdej epoce. Niezaprzeczalnie jednak geneza Dnia Kobiet wywodzi się z ruchów feministycznych i robotniczych na przełomie XX wieku w Ameryce Północnej i Europie.
Co się wydarzyło w Nowym Jorku?
Istnieje kilka wersji tego, co wydarzyło się w 1908 roku w Nowym Jorku, a co miało przyczynić się do ustanowienia Dnia Kobiet.
Według jeden z wersji, 8 marca 1908 roku w fabryce tekstyliów w Nowym Jorku pracownice zastrajkowały domagając się polepszenia warunków pracy i praw wyborczych. Właściciel fabryki zamknął protestujące w pomieszczeniach fabrycznych z zamiarem uniknięcia rozgłosu. W wyniku nagłego pożaru zginęło wówczas 126 kobiet.
Inna wersja mówi o tym, że 8 marca 1908 roku na ulicach Nowego Jorku odbył się marsz , 1,5 tys. pracownic zakładów odzieżowych domagających się praw politycznych i ekonomicznych dla kobiet.
W sierpniu 1910 roku podczas konferencji w Kopenhadze Międzynarodówka Socjalistyczna ustanowiła Dzień Kobiet, który nabrał charakteru międzynarodowego. Dzień ten służył krzewieniu idei praw kobiet oraz budowaniu społecznego wsparcia dla powszechnych praw wyborczych dla kobiet.
Dzień Kobiet jest obecnie oficjalnym świętem w Albanii, Algierii, Armenii, Azerbejdżanie, Białorusi, Bośni i Hercegowinie, Brazylii, Burkina Faso, Kamerunie, Chinach, Kubie, Włoszech, Laosie, Kazachstanie, Kirgistanie, Macedonii, Mołdawii, Mongolii, Czarnogórze, Polsce, Rumunii, Rosji, Serbii, Tadżykistanie, Ukrainie, Uzbekistanie, Wietnamie i Zambii.
Rajstopy dla kobiety pracującej
W Polsce święto to szczególnie popularne było w okresie PRL, kiedy to w kalendarzach zastąpiło dzień błogosławionego Wincentego Kadłubka. W zakładach pracy czy szkołach Dzień Kobiet był obchodzony obowiązkowo.
Komunistyczny scenariusz przewidywał wręczanie paniom w zakładach pracy prezentów i kwiatów, których odbiór musiały często pokwitować. Prezentami często były dobra materialne jak rajstopy, ręczniki, ścierki, mydła, kawa czy herbata, których brakowało na rynku.
Organizowano też okolicznościowe akademie, były przemówienia i toasty. W miejscach publicznych pojawiały się portrety kobiet pracujących w różnych zawodach, prasa była pełna propagandowych materiałów. Obchody święta miały przypominać obywatelom o wielkich ideach socjalizmu.
fot. kadr z kroniki filmowej
Kobiety walczą z tulipanem w zębach
Po 1989 roku Dzień Kobiet stracił na popularności. Stał się świętem marginalnym, będącym jedynie pretekstem do przypominania o sytuacji polskich kobiet. Obecnie wraca do łask. Panie otrzymują coraz częściej życzenia z tej okazji. Mężczyźni nie zapominają o kwiatach i upominkach.
Od 2000 roku nieformalna grupa Porozumienie 8 marca organizuje w Dniu Kobiet (lub jego okolicy) w Warszawie demonstrację feministyczną tzw. Manifę. Celem demonstracji jest zwrócenie uwagi na problem dyskryminacji kobiet, seksizmowi, przemocy wobec kobiet. W tym roku Manifa odbędzie się 11 marca. Jej uczestnicy przemaszerują ulicami stolicy pod hasłem "Przecinamy pępowinę". Zdaniem organizatorów owa "pępowina" łączy Kościół i Sejm.
"(...) mamy dziś w Polsce demokracjęrynkowo-konkordatową. Na to, jak żyjemy, ogromny wpływ mają biskupi i przedstawiciele wielkich korporacji, których przecież nikt nie wybrał, na których nikt nie głosował, a którzy reprezentują interesy konkretnej instytucji, a nie całego społeczeństwa" - czytamy na stronie Manify.
fot. Radosław Cetra/Wikimedia Commons/CC
Unic.un.org, IAR, kk