"Wysokość kar za przejazd bez opłaty po tej samej drodze krajowej była uzależniona od liczby bramownic, przez które przejechał pojazd. Prowadziło to do niedozwolonej kumulacji kar za nieuiszczenie opłaty za jednorazowy przejazd tą samą drogą krajową" - zauważa Izba i wnosi o zmianę prawa.
RPO: opłaty ViaTOLL łamią konstytucję?>>>
- Na niektórych kierowców nałożono kary wysokości kilkudziesięciu tysięcy złotych, co jest niedopuszczalne. Wysokość kary może sięgać 3 tys. zł. Nigdy jednak - kilkunastu, czy kilkudziesięciu tysięcy, jak zdarzało się to wielokrotnie - powiedział Krzysztof Kwiatkowski.
Prezes NIK podkreślił, że kierowcy, którzy uważają, że zostali ukarani niesłusznie mogą ubiegać się anulowanie opłaty. Jeżeli Inspekcja nie uzna racji kierowcy, wtedy może on wystąpić do Sądu Administracyjnego, który może zdecydować czy karę należy zapłacić według naliczenia, czy zmniejszyć jej wysokość.
Za mankament viaTOLL uznano też brak metrologicznej kontroli całego układu pomiarowego, przez co trudno zweryfikować, czy pojazdowi naliczono opłatę za właściwy dystans przejechany po autostradzie oraz wyłączenie z jednolitej sieci elektronicznego poboru opłat autostrad koncesyjnych, gdzie należności pobiera się w punktach obsługiwanych przez pracowników. Wszystko dlatego, że brak jest podstawy prawnej do ustawiania bramek viaTOLL na autostradach "komercyjnych".
Bramownice zagrażają kierowcom
Kontrolerzy Najwyższej Izby Kontroli (NIK) ustalili, że do wykonania około stu bramownic systemu, na których zamontowano bezprzewodowe urządzenia elektronicznego poboru opłat, wykorzystano materiały niespełniające norm. "Dopuszczono je do obrotu na podstawie sfałszowanych świadectw odbioru. Stwarza to ryzyko dla życia, zdrowia i mienia uczestników ruchu drogowego" - czytamy w raporcie. Poinformowano o tym Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad oraz Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Nieszczelny system
Jak ustaliła NIK, użytkowanie viaTOLL rozpoczęto, mimo że na drogach nie ustawiono znaków, które informują kierowców, że przejazd określoną drogą publiczną jest płatny. "Pierwsze tego rodzaju znaki pojawiły się na drogach dopiero w październiku 2011 roku, czyli po trzech miesiącach od uruchomienia sieci" - wskazano w raporcie.
Co więcej, jak ustalono, sieć viaTOLL uruchomiono choć nie była zakończona budowa wszystkich planowanych punktów elektronicznego poboru opłaty (uruchomiono ok. 100 z ponad 400 bramownic), co oznacza, że do września 2011 roku elektroniczny system poboru opłat był nieszczelny. NIK przyznała przy tym, że GDDKiA zadbała o interes publiczny i potrąciła wykonawcy z powodu opóźnień blisko 48 mln zł.
Nieprawidłowa kwalifikacja
Według NIK bramownice viaTOLL nieprawidłowo zakwalifikowano do kategorii urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego (BRD). "W konsekwencji ponad 500 bramownic wzniesiono na drogach bez uzyskania pozwolenia na budowę, bo urządzenia z kategorii BRD takich pozwoleń nie wymagają" - napisano w raporcie.
NIK przyznała, że wprawdzie obecnie montuje się na bramownicach urządzenia związane z BRD (np. czujniki stacji meteo), ale wskazała, że "przyszłe i potencjalne wykorzystanie bramownic nie zmienia ich podstawowego przeznaczenia, które nie jest związane z ochroną życia, zdrowia i mienia uczestników ruchu drogowego", więc zakwalifikowanie bramownic do kategorii urządzeń BRD było nieprawidłowe.
Ocena pozytywna
- Wykonanie systemu uzyskało od NIK ocenę pozytywną - mimo stwierdzonych nieprawidłowości - poinformował rzecznik NIK Paweł Biedziak.
Krajowy System Poboru Opłat (KSPO) został uruchomiony 1 lipca 2011 roku. Sieć viaTOLL uruchomiono niespełna osiem miesięcy później. ViaTOLL umożliwia elektroniczny pobór opłat za przejazdy samochodów po drogach publicznych. Sieć zastąpiła, uznawany za nieefektywny, system winiet.
Zobacz galerię: DZIEŃ NA ZDJĘCIACH>>>
IAR, PAP, kk