W okresie PRL Kościół katolicki stanowił nie lada problem dla władz komunistycznych. Duchowni byli inwigilowani, porywani, osadzani w aresztach, a ksiądz Jerzy Popiełuszko stracił życie. Polska Ludowa zerwała także jakiekolwiek stosunki ze Stolicą Apostolską, które przywrócono dopiero w roku 1989.
Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II
Wielką rolę w dążeniach wolnościowych Polaków odegrał papież Jan Paweł II. Pielgrzymował on do kraju udzielając rodakom wsparcia duchowego. W wygłaszanych do tłumów homiliach zawierał wolnościowe przesłania.
– Pierwsza pielgrzymka papieża w sensie politycznym była niezwykle ważna. W kraju panował wielki kryzys gospodarczy, a do tego pojawiały się siły, które miały koncepcję zmian. Papież głosił słowa o wolności, które odnosiły się do obszarów religijnych, ale także wzywały do odnowy gospodarczej i politycznej – mówił w PR24 prof. Dariusz Kuźmina, historyk Kościoła z UW.
Rola Kościoła w okresie PRL
W okresie Polski Ludowej Kościół stanowił jedno z nielicznych forów swobodnej wymiany myśli politycznej i tym samym instytucja narażała się władzom komunistycznym. Rola Kościoła w okresie PRL jest widoczna i przemiany ustrojowe są także jego zasługą, ale nie obyło się bez kontrowersji.
– Pewną kontrowersją jest list, który został odczytany po wprowadzeniu stanu wojennego, a podpisany przez prymasa Glempa. List zachęcał do zachowania spokoju. Jedni interpretują to jako wsparcie dla wprowadzenia stanu wojennego, a inni wskazują na wyczucie prymasa, że nie nadszedł jeszcze czas na konfrontację – powiedział Gość PR24.
Kościół i 4 czerwca
Pierwsze częściowo wolne wybory parlamentarne stały się faktem 4 czerwca 1989 roku i wówczas odnowione zostały także stosunki Polski ze Stolicą Apostolską. Jednak konkordat Polska-Watykan w ostatecznym brzmieniu został ratyfikowany dopiero w 1998. Przemianie uległa także struktura organizacji Kościoła w Polsce.
– Episkopat i Stolica Apostolska starały w dokumencie się zagwarantować najważniejsze dla nich elementy związane z funkcjonowaniem Kościoła. Także klimat polityczny po roku 1993 nie sprzyjał szybkiemu podpisaniu konkordatu. Zmiany granic biskupstw powodowały pojawianie się nowych siedzib biskupich, aby zapewnić posługę duszpasterską „ludowi bożemu” – tłumaczył prof. Dariusz Kuźmina.
PR24/Grzegorz Maj