Wszystko zaczęło się w 1853 roku, gdy Rosja rzuciła wyzwanie swemu odwiecznemu rywalowi Turcji. Nikt się nie spodziewał, że carskie imperium może ta wojnę przegrać.
W 1855 roku zmarł nieustępliwy wobec Polaków car Mikołaj I. Rok później został pochowany pogromca powstania listopadowego i polakożerca, namiestnik Iwan Paskiewicz. Na tron wstąpił młody i wykształcony Aleksander II, którego uznawano za liberała. W Polsce powstało stronnictwo "Białych", którzy widzieli potrzebę reform, zwiększania praw mieszczan i uwłaszczania chłopów, jednak, uważali, że zmiany postępować ewolucyjnie, stopniowo. Tymczasem rosły szeregi radykałów, zwanych potem "Czerwonymi".
Władzę w Królestwie Polski sprawowali wówczas wielki książę Konstanty Romanow oraz naczelnik rządu cywilnego, margrabia Aleksander Wielopolski. Obaj mieli świadomość, że narastające protesty mogą się przekształcić w zbrojny opór. Aby temu zapobiec i rozbić polski ruch oporu postanowili obowiązkowy do carskiego wojska.
Branka w Warszawie w nocy z 14 na 15 stycznia okazała się fiaskiem, więc władze zaplanowały kolejną brankę - na prowincji na dzień 25 lutego. "Czerwoni" postanowili uprzedzić ten przymusowy pobór. W Królestwie Polskim powstanie wybuchło w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku, na Litwie 1 lutego.
Czy było warto? Czy przywódcy powstania byli bohaterami, czy nieodpowiedzialnymi głupcami? Czy miało ono jakiekolwiek pozytywne skutki? Wysłuchaj nagrania całej audycji.
***
Tytuł audycji: Labirynt historii
Prowadzi: Jacek Raginis-Królikiewicz
Goście: prof. Tadeusz Stegner (historyk), prof.Andrzej Chwalba (historyk), prof. Nikołaj Iwanow (historyk), dr Adam Buława (historyk)
Wykorzystane utwory: Przemysław Gintrowski "Margrabia Wielopolski"; Ludola "Ostatni Mazur"
Data emisji: 21.01.2018
Godzina emisji: 14.09
ag