Samo słowo umysł pojawia się w kilku frazeologizmach:
Umysł chłonny jak gąbka 'o człowieku bystrym, łatwo przyswajającym sobie wiadomości'
Potężny umysł
a) niezwykle rozwinięty intelekt
b) człowiek o takim intelekcie
Przytomność umysłu
a) szybka orientacja, szybki refleks:
Tylko dzięki przytomności umysłu udało mu się uciec.
b) świadomość:
Po chwili wróciła jej przytomność umysłu.
Ścisły umysł
a) zdolność precyzyjnego rozumowania
b) człowiek o takich zdolnościach
Tęgi, otwarty umysł 'z uznaniem o mądrym, inteligentnym człowieku'
Być przy zdrowych zmysłach, być zdrowym na umyśle 'być przytomnym, świadomym tego, co się dzieje, być w pełni władz umysłowych'
Szwankować na umyśle 'być niezupełnie zdrowym psychicznie'
------------------
Oprócz tego mamy sporo frazeologizmów dot. cech intelektualnych człowieka.
O MĄDROŚCI, WYSOKIEJ INTELIGENCJI
alfa i omega
chodząca encyklopedia
znać się na rzeczy
mieć głowę/łeb
tęga głowa
mieć olej w głowie
O NISKIEJ INTELIGENCJI
kapuściany głąb
ptasi/kurzy móżdżek
ciemny jak tabaka w rogu
prochu nie wymyśli
osioł dardanelski
ciężka artyleria
mieć nie po kolei w głowie
nie umieć zliczyć do trzech
O BYCIU UTALENTOWANYM
z bożej łaski (erudyc.)
wysokiego lotu
cudowne dziecko
iskra boża
O BYCIU MAŁO ZDOLNYM
z bożej łaski (pot.)
pożal się Boże
od siedmiu boleści
O BYCIU NIEZRÓWNOWAŻONYM PSYCHICZNIE
mieć fioła, mieć fisia, komuś się pomieszało w głowie, mieć nie po kolei w głowie, mieć źle w głowie, mieć źle poukładane w głowie,upaść na głowę, mieć hopla, mieć hysia, komuś brakuje piątej klepki, dostać kuku na muniu, komuś rzuciło się na mózg, mieć odbicia, padło komuś na mózg/na rozum/na umysł, mieć niepoukładane/nierówno pod sufitem, mieć szmery pod czaszką/pod kopułą, mieć szmergla, być nie tego