Logo Polskiego Radia
PR dla Zagranicy
Przemysław Pawełek 22.12.2023

Mijają 33 lata od przekazania insygniów prezydenta Rzeczpospolitej

33 lata temu, 22 grudnia 1990 roku, na Zamku Królewskim w Warszawie ostatni prezydent Rzeczypospolitej na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski przekazał insygnia prezydenckie II Rzeczypospolitej prezydentowi Lechowi Wałęsie, wybranemu w pierwszych po wojnie wyborach powszechnych

Przekazane wówczas insygnia najwyższego urzędu w Polsce to: tłoki pieczętne prezydenta Rzeczypospolitej, Chorągiew Rzeczypospolitej oraz dokumenty państwowe, w tym oryginał Konstytucji z 23 kwietnia 1935 roku, która była prawną podstawą kontynuowania działalności władz Polski na uchodźstwie.

Funkcjonujący w latach 1939-1990 rząd na uchodźstwie był symbolem tego, że Polacy nie zgadzają się na powojenny porządek w Europie Wschodniej. Na przestrzeni lat gabinet miał 16 premierów i współpracował z 6 prezydentami. Ostatnim z nich był Ryszard Kaczorowski, który objął urząd w lipcu 1989 roku, po tragicznej śmierci Kazimierza Sabbata.

Uroczystość w 1990 roku miała głęboki wymiar symboliczny, oznaczała bowiem zerwanie z narzuconym Polsce systemem demokracji ludowej, a jednocześnie podkreślała ciągłość władzy prezydenckiej w naszym kraju. Ryszard Kaczorowski powiedział wówczas znamienne słowa: "Przez długie lata od tragicznego roku 1939 insygnia te były zarówno naszym atutem prawnym, jak i symbolem wiary w odbudowę umęczonego kraju". 

W 2002 roku odsłonięto tablicę w hołdzie prezydentom Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, umieszczoną w kościele świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Warszawie. Uczestniczący w uroczystości prezydent Ryszard Kaczorowski podkreślił wówczas, że jest to uhonorowanie Polaków, którzy walczyli, cierpieli i umierali za Rzeczpospolitą.

Po 1990 roku Ryszard Kaczorowski często gościł w kraju, uczestnicząc w wydarzeniach patriotycznych i religijnych, między innymi wielokrotnie pielgrzymował na Jasną Górę. Był zaangażowany w liczne inicjatywy społeczne, zabierał głos w ważnych i przełomowych dla Polski sprawach, jak wejście do Unii Europejskiej. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Dziedzictwa Archiwalnego w Warszawie, był członkiem Rady Pamięci Walk i Męczeństwa również w Warszawie, a także patronem Fundacji Ochrony Zabytków Militarnych pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Historycznego w Wielkiej Brytanii. Zginął w katastrofie smoleńskiej, 10 kwietnia 2010 roku. Został pochowany w Panteonie Wielkich Polaków w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.

W 2018 roku na Jasnej Górze córki prezydenta - Alicja Jankowska i Jagoda Kaczorowska przekazały sanktuarium jego odznaczenia: Order Orła Białego, Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Wielki Orderu Piusa IX, Order świętego Michała i świętego Jerzego oraz nagrodę Benemerenti.

Małżonka Ryszarda Kaczorowskiego - Karolina Kaczorowska - zmarła 21 sierpnia 2021 roku w Londynie. Była działaczką polonijną i charytatywną. W latach 1989-1990 pełniła funkcję pierwszej damy RP na uchodźstwie. Została pochowana obok męża.

12 listopada 2022 roku w Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie w Świątyni Opatrzności Bożej złożono trumny ze szczątkami prezydentów: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego oraz Stanisława Ostrowskiego, które zostały sprowadzone z Wielkiej Brytanii. W Mauzoleum spoczął też Ryszard Kaczorowski wraz z małżonką.

IAR/PP