Powstanie wybuchło w Poznaniu niedługo po zakończeniu I wojny światowej. Polacy wystąpili zbrojnie przeciwko państwu niemieckiemu. Domagali się powrotu ziem zaboru pruskiego do Polski, która w tym czasie umacniała swą niepodległość. Zryw zakończył się zwycięstwem w 1919 roku. Dzięki niemu Wielkopolanie zyskali wolność, a ziemie stanowiące kolebkę naszej państwowości wróciły do macierzy.
Decyzją Sejmu, z inicjatywy prezydenta Polski, 27 grudnia ustanowiono w 2021 roku świętem państwowym, jako Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.
Do zrywu doszło w reakcji na demonstracje Niemców sprzeciwiających się wizycie w Poznaniu polskiego pianisty i działacza niepodległościowego Ignacego Jana Paderewskiego. Pod koniec grudnia powstańcy ruszyli do ataku w Wielkopolsce. Do połowy stycznia 1919 roku wyzwolili niemal całą Wielkopolskę, która znalazła się w granicach Rzeczypospolitej. Zachodnie granice państwa ukształtowały się korzystniej, niż zakładano pierwotnie. Zryw zakończył się 16 lutego 1919 roku rozejmem w Trewirze, jednak dopiero traktat w Wersalu podpisany 28 czerwca 1919 roku przyznał Polsce niemal całe Poznańskie i w ten sposób usankcjonował sukcesy powstania.
Działania powstańcze ogarnęły teren liczący około 25 tysięcy kilometrów kwadratowych, na którym żyło prawie 2 miliony ludności. W szczytowym momencie walk armia powstańcza liczyła 72 tysiące dobrze wyposażonych żołnierzy. Dowódcami zrywu byli - generał Stanisław Taczak, mianowany w dniu wybuchu powstania majorem, a od 16 stycznia 1919 roku - generał Józef Dowbor-Muśnicki.
Powstanie narodowo-wyzwoleńcze sprzed 105 lat przyniosło Wielkopolsce niepodległość, a dzięki sukcesowi wniosło wielki wkład w tworzenie odrodzonej ojczyzny.
Uchwałą Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej, w 100-lecie rozpoczęcia zrywu, rok 2018 był Rokiem Pamięci Powstania Wielkopolskiego.
Dzięki zwycięstwu powstania, Wielkopolska wniosła do odrodzonej Rzeczypospolitej: rdzennie polskie ziemie z wysoko rozwiniętą gospodarką, nowoczesnym przemysłem rolno-spożywczym, wydajnym rolnictwem i rozwiniętym handlem, a także armię liczącą ponad 70 tysięcy żołnierzy i wiele sprzętu wojskowego, zdobytego w walkach z zaborcą.
Powstanie Wielkopolskie wywarło wpływ na aktywność niepodległościową Polaków zamieszkałych w zaborze pruskim, na Śląsku i Pomorzu, ożywiło ideę walki o dostęp do Bałtyku. Powstańcy wielkopolscy uczestniczyli w powstaniach śląskich i w przeprowadzaniu plebiscytów na Śląsku i Pomorzu. Śląski zryw niepodległościowy był wspierany przez Wielkopolan licznymi transportami z bronią i amunicją, artykułami żywnościowymi, odzieżą i lekami. Powstańcy wielkopolscy walczyli też o Lwów, uczestniczyli w walkach 1920 roku na kresach wschodnich oraz na froncie litewsko-białoruskim.
W 2005 roku zmarł ostatni powstaniec wielkopolski - porucznik Jan Rzepa, zamieszkały we Wronkach w Wielkopolsce. Miał 105 lat.
Pamięć o Powstaniu Wielkopolskim i jego uczestnikach jest ciągle żywa. Są liczne upamiętnienia w postaci tablic, pomników, obrazów i utworów muzycznych. Zryw jest obecny także w literaturze. Powstało o nim kilka filmów i seriali.
W roku 2018, z okazji 100. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego, odbyło się wiele uroczystości, a także inicjatyw upamiętniających bohaterski zryw, między innymi akcja edukacyjna "Koleje Wolności 1918-2018". Przez miasta Wielkopolski przejechał zabytkowy pociąg, na pokładzie którego organizatorzy w strojach z epoki rozmawiali z uczniami tamtejszych szkół o Powstaniu Wielkopolskim.
W grudniu 2018 prezydent Andrzej Duda przyznał pośmiertnie Order Orła Białego dowódcom Postania Wielkopolskiego generałom: Stanisławowi Taczakowi i Józefowi Dowborowi-Muśnickiemu.
IAR/ho