29:07 Ślady pamięci 2021_03_01-17-30-18.mp3 Prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski o Józefie Czapskim (Ślady pamięci/Dwójka)
Andrzej Mietkowski: w Paryżu jest się otoczonym polonikami
Pod koniec Kampanii Włoskiej II Korpusu w Rzymie Józef Czapski, Jerzy Giedroyc, Gustaw Herling-Grudziński oraz Zofia i Zygmunt Hertzowie wydali pierwszy numer "Kultury", która na stałe wpisała się w historię polskiego piśmiennictwa, myśli politycznej i stała się najważniejszym ośrodkiem emigracji.
O początkach czasopisma mówili sami jej założyciele w filmie dokumentalnym "Kultura" z 1985 roku w reżyserii Agnieszki Holland. Sam Józef Czapski wspominał współpracę z Jerzym Giedroyciem, z którym doskonale się uzupełniał, darczyńców, którzy wspierali jego działania i powstanie Kongresu Wolności Kultury w Berlinie.
- Ten kongres inicjujący Kongres Wolności Kultury w Berlinie to było takie pierwsze, poważne wyjście "Kultury" na arenę międzynarodową, o co zresztą zabiegał Giedroyc - mówił prof. Rafał Habielski. - Przemówienie, które wygłasza Czapski jest wykładem na temat polskiej perspektywy na sytuację europejską - dodał.
Działalność artystyczna
W PRL informacje na temat Józefa Czapskiego podlegały cenzurze. Jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób objętych całkowitym zakazem publikacji. Sytuacja ulega zmianie na krótko w 1956 i 1957 roku na czas dwóch wystaw prac Józefa Czapskiego. - Potem ta kurtyna znowu zapada, o Czapskim nie można mówić ani pisać, o co dba Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk - opowiadał Rafał Habielski.
Józef Czapski doskonale odnajdywał się w różnorodnych przejawach działalności artystycznej. Często pisał wstępy do książek, angażował się w krytykę sztuki i bywał jurorem w konkursach plastycznych. Jego działalność była przez niego dokumentowana w ogromnej ilości dzienników, które nadal są rozszyfrowywane.
- Dziennik składa się z zapisków samego Józefa Czapskiego, z wklejonych, ciekawych jego zdaniem i ważnych artykułów i niezliczonej ilości szkiców, notatek kolorowych. Rysunki mają opisane kolory słownie i niekiedy stanowią punkt wyjścia do obrazów - mówił Andrzej Mietkowski.
Gustaw Herling-Grudziński. Literatura i "Kultura"
Inni o Józefie Czapskim
Wybierał to, w co wierzył i z góry akceptował swoją przegraną - Czesław Miłosz.
Świadek epoki, jeden z tych, którzy swój czas współkształtują - Jerzy Turowicz.
Polak, Europejczyk, arystokrata – malarz, pisarz, żołnierz – katolik, człowiek wiary, braterstwa, dystansu - Jeanne Hersch.
***
Tytuł audycji: Ślady pamięci
Prowadzili: prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski
Data emisji: 1.03.2021
Godzina emisji: 17.30
ml