Rząd ureguluje kwestie odwróconego kredytu hipotecznego i renty dożywotniej. Na czym polegają te rozwiązania?
Bolesław Meluch, doradca zarządu Związku Banków Polskich, informuje, że w przypadku renty dożywotniuej jest to nabycie przez spółkę prawa handlowego mieszkania w zamian za dożywotnio wypłacane miesięczne kwoty, ustalone między seniorem a tą spółką. W przypadku odwróconego kredytu hipotecznego starsza osoba zachowuje tytuł własności do tej nieruchomości, a w przypadku sprzedaży, tego tytułu już nie ma, a spółki prawa handlowego nie podlegają do dzisiaj żadnym przepisom prawnym.
- To jakie są konsekwencje dla emeryta, jeśli odda swoje mieszkanie hipotetycznie bankowi, bo jeszcze dzisiaj nie może, albo takiej spółce?
To nie jest kwestia oddania bankowi, tylko skorzystania z kredytu, żeby wzmocnić swoją pozycję finansową w okresie, kiedy jest to potrzebne. Mieszkania nie przekazuje się bankowi, a ewentualni spadkobiercy mieszkania muszą spłacić zaciągnięte zobowiązania bankowi. W przypadku sprzedaży mieszkania, co miesiąc spółka prawa handlowego wypłaca określoną kwotę do końca życia, a potem mieszkanie przejmuje spółka.
- To są świadczenia zawsze dożywotnie w przypadku i funduszy i banków?
Zwykle są dożywotnie, jeszcze nie mamy szczegółowych relacji odnoszących się do odwróconego kredytu hipotecznego, żeby powiedzieć że będą to świadczenia dożywotnie. Można założyć, że będą dożywotnie, bo Komisja Nadzoru Finansowego będzie zobowiązana do wyznaczenia poziomu ryzyka, które banki mogą przyjąć na siebie, udzielając taki kredyt. Zwykle jest to około 50% wartości nieruchomości.
- Banki odwróconych kredytów hipotecznych nie mogą jeszcze oferować, działają za to fundusze hipoteczne. Jak są chronieni ich klienci, co się dzieje, gdy taka spółka upadnie?
Jest zapis w umowie, że następca prawny takiej spółki będzie miał obowiązek kontynuować świadczenie, a w przypadku, gdy nie będzie takiego następcy, mieszkanie teoretycznie powinno wrócić do byłego właściciela.
- Pewne zastrzeżenia do projektu, który przygotowało Ministerstwo Gospodarki, ma Komisja Nadzoru Finansowego.
Według Łukasza Dajnowicza, rzecznika KNF, odwrócony kredyt hipoteczny powinien być zastrzeżony dla banków, a renta dożywotnia dla zakładów ubezpieczeń i członków rodziny. Zdaniem KNF, forma zakładu ubezpieczeń, to jest właśnie ta forma podmiotu nadzorowanego przez KNF, która jest najwłaściwsza, bo w przypadku oferowania tzw. renty dożywotniej w zamian za przeniesienie własności nieruchomości, występują ryzyka typowej działalności ubezpieczeniowej, m.in. ryzyko długowieczności.
Bolesław Meluch jest zdecydowanie za tym, żeby działalność gospodarcza w postaci oferowania renty dożywotniej, była uregulowana. Nie potrafi wskazać, kto powinien być nadzorcą. KNF ma instrumenty do nadzorowania ubezpieczycieli, trudno jednak oczekiwać, że będzie miała instrumenty do monitorowania działalności spółek prawa handlowego.
- W prasie pojawił się tytuł: „Emeryci będą tracić mieszkania” o tym projekcie ustawy.
Jest to tytuł trochę mylący, bo chodzi o utratę mieszkania na rzecz banku. W tym tekście jest pomieszanie zarówno oferty produktowej tzw. funduszy hipotecznych jak i oferty produktowej banków, czyli odwróconego kredytu hipotecznego.
- W Polsce takie rozwiązanie może być w ogóle popularne?
Ten rynek u nas nie jest duży, w USA jest to maksymalnie 2%, u nas dużo mniej. Banki czekają na tę ustawę, ponieważ dotychczas jest to nieuregulowane.
- Ile można otrzymać miesięcznego świadczenia, jeśli ktoś ma np. 3-pokojowe mieszkanie o powierzchni 55 m2?
W zależności od wartości takiego mieszkania oraz od momentu w jakim się taką umowę zawiera. Mówimy o odwróconym kredycie hipotecznym, im osoba jest starsza tym świadczenie będzie wyższe. Według symulacji dla osoby 75-letniej, dla mężczyzny, jest to około 1800 zł miesięcznie. Zakładano, że maksymalnie do 50% wartości mieszkania, a drugie 50% mogą objąć spadkobiercy i spłacić zobowiązania albo bank sprzeda to mieszkanie i zwróci resztę spadkobiercom.
- Kiedy te przepisy mogą wejść w życie?
W ciągu 6 miesięcy powinny, ponieważ założenia odwróconych kredytów hipotecznych są dobrze przygotowane i skonsultowane ze wszystkimi uczestnikami rynku.
- A jeśli nie projekt rządowy, to jest chyba projekt poselski.
Jest projekt poselski zgłoszony w Sejmie, ale napisany w oparciu o założenia przygotowane przez Ministerstwo Finansów, a zgłoszony przez partię opozycyjną.
Rozmawiał Krzysztof Rzyman
Projekt powstaje we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej:
