Ministerstwo Finansów chce uszczelnić system podatkowy. Proponuje powrót do klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, czyli klauzuli obejścia prawa podatkowego, choć Trybunał Konstytucyjny orzekł te przepisy jako niezgodne z Konstytucją.
Dr Irena Ożóg - ekspert podatkowy, była Wiceminister Finansów – informuje, że ta propozycja jest jedną z czterech istotnych zmian podatkowych, w których władzę w dużym stopniu oddaje się urzędnikom.
- Urzędnicy mają oceniać efekt gospodarczy biznesu.
W tym właśnie problem, że ich kwalifikacje będą niewystarczające do oceny zdarzeń biznesowych. Poza tym, TK nie zakwestionował samej klauzuli obejścia ustawy, tylko sposób jej wdrażania do systemu polskiego, ale to nie zapowiada nic lepszego.
- Firma, która nie dostanie interpretacji podatkowej, będzie mogła wystąpić o tzw. opinię zabezpieczającą, w której organ podatkowy wskaże, czy mamy do czynienia z unikaniem opodatkowania czy nie. Będzie musiała jednak za to zapłacić 25 tys. zł, w przypadku firm działających w Polsce, a 50 tys. zł w przypadku podmiotu zagranicznego, podczas gdy za wydanie interpretacji podatkowej płaci się 40 zł.
Ograniczy to ilość podmiotów, które będą o taką opinię się zwracać. Poza tym, zapłaci się 25 tys. zł, a ta opinia zabezpieczająca – jakkolwiek podlegająca ochronie sądowej – nie będzie wiążąca dla organów podatkowych. Jeśli podatnik zastosuje się do takiej opinii, a urzędnik uzna, że jednak ma miejsce obejście przepisów ustawy, to podatnikowi będą przysługiwały pewne ulgi podatkowe, będące zastępstwem odszkodowania, ale postępowanie będzie bardzo skomplikowane.
- Co gorsze, jeżeli urzędnik przyzna, że firma chciała obejść przepisy i uniknąć zapłacenia podatku, to grożą jej wysokie kary, w wysokości 30% zaległości. Tak dotkliwych sankcji nie przewiduje się wobec ewidentnych oszustów podatkowych.
Według Adama Soski z Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan, jeśli zostanie potwierdzone w sądzie, że planowanie podatkowe stanowiło sztuczną strukturę czy było obejściem prawa, to mogą być nałożone 30-procwentowe sankcje od wartości tej oszczędności podatkowej. Wątpliwość polega na tym, że planowanie podatkowe tego typu mimo wszystko posługuje się legalnymi środkami. W przypadku oszustów, którzy nadużyliby prawa, oszukaliby na VAT-cie, takiej sankcji by nie było. Oni zapłaciliby tylko podatek z należnymi odsetkami. Czyli gorzej się traktuje podatników, którzy starają się trzymać litery prawa niż oszustów podatkowych.
Jak twierdzi dr Irena Ożóg, ta kara jest także niebezpieczna, ponieważ o tym, czy mamy do czynienia z obejściem przepisów ustawy czy nie, będzie decydował urzędnik w tzw. uznaniu administracyjnym, czyli według własnego wyczucia. Tylko w zeszłym roku fiskus zapłacił ponad 100 milionów zł odsetek karnych za niesłusznie przetrzymywane pieniądze podatników. 100 mln dla małych i średnich podatników, którzy w Polsce zatrudniają ponad 70% ludzi.
- Ale jak zwykły podatnik się pomyli na swoją niekorzyść, to fiskus nie płaci odsetek, tylko zwraca pieniądze po 3 miesiącach. Wracając do proponowanych zmian, fiskus chce też zniechęcić przedsiębiorców do inwestowania pieniędzy za granicą, bo projekt nowelizacji ustaw o PIT i CIT przewiduje opodatkowanie dochodów zagranicznych spółek kontrolowanych przez polskie firmy.
Wiesława Dróżdż, rzeczniczka prasowa Ministerstwa Finansów powiedziała, że opodatkowanie dochodów kontrolowanych spółek zagranicznych to nie jest nowość, w wielu państwach takie rozwiązanie jest i skutecznie wspiera uczciwych przedsiębiorców. Przyjęty w nowelizacji kierunek zmian wpisuje się również w działania podejmowane w ostatnich latach przez Ministra Finansów, zmierzających do wyeliminowania najbardziej rażących przejawów tzw. agresywnej optymalizacji podatkowej, wprowadzonej z wykorzystaniem schematów międzynarodowych. Nie są znane przypadki, gdzie uczciwi przedsiębiorcy narzekaliby na uszczelnianie systemu podatkowego, bo jest to dla nich wsparcie w walce z szarą strefą.
Dr Irena Ożóg dodaje, że trzeba tu odróżnić obniżanie swoich danin publicznych zgodnie z prawem od oszustw podatkowych. Ta ustawa jest przedziwna, bo podobną ustawę zgłosiła jedna z partii opozycyjnych niedawno, a rząd ja skrytykował, mówiąc, że Niemcy stracili na takiej ustawie ponad 100 mld zł, a dzisiaj mówi, że jest to dobra ustawa.
Rozmawiała Halina Lichocka
Projekt powstaje we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej:
