Dzisiaj odbyła się konferencja „Dostępne finanse”, poświęcona zjawisku wykluczenia finansowego w polskim społeczeństwie.
Ilu Polaków wciąż nie ma rachunku bankowego i dlaczego?
Renata Pawlicka, zastępca dyrektora Departamentu Systemu Płatniczego w NBP, informuje, że około 73% osób deklaruje, że posiada konto, a 27 do 30% nie posiada konta.
- Mimo, że rachunek bankowy można mieć za darmo. Więc to nie chodzi o koszty.
Okazuje się, że kluczowa bariera tkwi w nas samych, czyli w naszej mentalności i w naszych obawach.
- Aż 34% osób jako powód wskazuje, że nie ma stałych dochodów, inni wolą trzymać pieniądze w gotówce, a 17% mówi, że nie ma pieniędzy i nie ma czego oszczędzać. Jak skłonić takie osoby do założenia rachunku?
Spośród pytanych, aż 50% odpowiada, że nie ma potrzeby posiadania rachunku. Te osoby często nie uświadamiają sobie, że mają taką potrzebę, a wynika to z niewiedzy i obaw przed usługami bankowymi. Ważna jest więc przede wszystkim edukacja i aktywne pokazanie korzyści. To nie mogą być wyłącznie wykłady czy ulotki, ale aktywne zaangażowanie się wszystkich instytucji, aby dotrzeć do grupy docelowej, aby te osoby zrozumiały co stanowi wartość dodaną jeżeli chodzi o usługi bankowe.
- O jakie praktyczne działania chodzi?
Akademia "Dostępne finanse" jest to wieloletni projekt, który został zainaugurowany w ubiegłym roku. Polega na tym, że eksperci jeżdżą po całej Polsce i wspólnie z oddziałami NBP oraz ambasadorami obrotu bezgotówkowego pokazują osobom jak zarządzać własnym budżetem domowym, jak korzystać z kart płatniczych, żeby się nie bać bankomatu, jak można zarządzać również niewielkimi oszczędnościami, aby one przynosiły korzyści.
Wyzwanie jest duże, bo - jak mówi prof. Dominika Maison z Uniwersytetu Warszawskiego - niektórzy po prostu nauczyli się żyć bez konta i wtedy bardzo ciężko w tradycyjny sposób przekonać, że jednak konto jest potrzebne, bo pieniądze są bezpieczne. Jeśli ktoś sobie znalazł sposób życia bez konta, to wprowadzenie pieniędzy na konto powoduje dużo większe skomplikowanie procesu codziennego życia. Póki nie zmieni się całe otoczenie miejsca kupowania, to będzie to barierą.
- Kiedy więc zmieni się to otoczenie, kiedy np. na bazarze będzie można zapłacić kartą?
Według Renaty Pawlickiej, duża aktywność jest po stronie organizacji płatniczych jak i banków, czyli zwiększenie punktów akceptujących kartę płatniczą.
- Ale to jest związane z opłatami, jakie te punkty ponoszą.
Opłata interchange będzie dobrym przyczynkiem do tego, aby pokazać, że te opłaty nie muszą być takie wysokie, a więc również w takich małych punktach płatność kartą będzie możliwa.
- Wśród osób, które nie mają rachunków bankowych, prawie połowa to seniorzy. Jak zachęcić tę grupę do korzystania z usług bankowych?
To jest grupa, która nie jest jednolita. Są to osoby, które oczekują bardzo uczciwego podejścia indywidualnego. Trzeba zrozumieć ich potrzeby i dostosować sposób komunikacji oraz odpowiednią ofertę.
Do korzystania z usług bankowych osoby starsze zachęca także ZUS – mówi prezes ZUS Zbigniew Derdziuk. Wybrano w trybie przetargu dwa banki: Bank Pocztowy i Poczta Polska jako jedno konsorcjum i PKO SA, które mają opracowany rachunek specjalny dla klientów-emerytów i ten rachunek ma logo „Polecany przez ZUS”. Chodzi o wzrost świadomości ekonomicznej obywateli. Dla ZUS-u to są niższe koszty, ale to każdy obywatel o tym decyduje, więc nie można ich zmuszać, tylko zachęcić do świadomego korzystania z usług bankowych. Dla nich jest to bezpieczniejsze, wygodniejsze, ale też daje poczucie uczestnictwa w świecie, który jest internetowy, ekonomiczny.
- Tych działań jest sporo. Jakiej poprawy można się spodziewać?
Renata Pawlicka uważa, że edukacja z reguły ma charakter długoterminowy, ale już teraz 4 oddziały okręgowe NBP i ambasadorzy odbyli spotkania z grupą 5 tysięcy osób w przeciągu niespełna roku, więc efekty powinny być.
Rozmawiał Krzysztof Rzyman
Projekt powstaje we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej:
