– Wizerunki banknotów nie ulegną zmianie, królowie pozostaną na swoich miejscach, w tych samych kolorach i w tych samych pozycjach, ale na pierwszy rzut oka będzie można odróżnić banknoty dotychczasowe od tych zmodernizowanych, właśnie dzięki zastosowanym nowoczesnym zabezpieczeniom. Pierwsza zmiana, która będzie widoczna dla wszystkich użytkowników, to odkrycie białego, niezadrukowanego pasa po lewej stronie banknotów modernizowanych. Czyli tam, gdzie mamy napis 10, 20, 50 czy 100. Te duże napisy po lewej stronie, które dzisiaj mamy zadrukowane w kolorach nominałów – od kwietnia 2014 roku zmodernizowane banknoty będą miały to pole białe, i od razu będzie można odróżnić je od dotychczasowych – mówi Barbara Jaroszek, zastępca dyrektora Departamentu Emisyjno-Skarbcowego w Narodowym Banku Polskim.
Ułatwienia dla profesjonalistów
Dlaczego te pasy będą białe? Są dwa powody. Po pierwsze dlatego, by ułatwić społeczeństwu weryfikację ważnego zabezpieczenia, które w tym miejscu się znajduje, a mianowicie znaku wodnego. Będzie on lepiej widoczny i rozpoznawalny, zostanie uzupełniony o tzw. filigran czyli jednotonowy znak wodny przedstawiający nominał, czego nie ma na banknotach dotychczasowych emisji. Białe niezadrukowane pasy są również przeznaczone dla profesjonalnych użytkowników obrotu gotówkowego, ponieważ ułatwią im, jak i NBP określanie stopnia ich zabrudzenia, i dzięki temu będzie można standaryzować jakość banknotów pozostających w obiegu.
– Modernizacji ulegną tylko banknoty 10, 20, 50 i 100-zł, natomiast 200-zł pozostaje niezmieniony. Wszystkie zmodernizowane pieniądze będą kierowane do obrotu gotówkowego od kwietnia 2014 roku, i to znaczy, że nikt, absolutnie nikt nie może proponować wydawania reszty w banknotach zmodernizowanych przed tym terminem – dodaje Barbara Jaroszek.
Jeśli ktoś zobaczy taki banknot (podrobiony) w obiegu, to powinien zawiadomić policję.
Obieg równoległy
W naszych portfelach, w kwietniu 2014 roku znajdą się banknoty zmodernizowane, ale jednocześnie w obiegu będą te dotychczasowe. To jest czysto techniczna operacja, którą przeprowadzają banki centralne średnio co 8 lat, wymieniając zabezpieczenia na swoich banknotach, i oczywiście utrzymując w obiegu stare pieniądze.
Nowe banknoty wydrukuje Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych. Zdaniem jej prezesa, Krzysztofa Żarnotala, ta operacja modernizacyjna utrudni życie fałszerzom. – Wydaje nam się, że nowe zabezpieczenia będą trudne do imitowania, bo nie można tu mówić o fałszerstwach doskonałych, to zawsze jest imitacja. Szereg zabezpieczeń: np. obraz w świetle przechodzącym, czyli tzw. rektowersy, pasek fluorescentny, odsłonięcie pola znaku wodnego, uczytelnienie go, wprowadzenie dodatkowego filigranu, określającego nominał danego banknotu – na pewno są trudnymi do imitowania zabezpieczeniami, z którymi, mam nadzieję, fałszerze nie będą umieli sobie poradzić – uważa prezes Żarnotal.
Profilaktyka bankowa
Polskie banknoty są fałszowane stosunkowo rzadko. W zeszłym roku, na milion sztuk banknotów pozostających w obiegu przypadało 8 banknotów sfałszowanych, także mamy to szczęście, że polskie pieniądze papierowe zostały w momencie denominacji dobrze zabezpieczone, i te zabezpieczenia nadal się dobrze sprawdzają. Skoro więc nie są fałszowane, albo są fałszowane rzadko, to po co je wymieniać?
– Banki centralne muszą prowadzić działania wyprzedzające, a przygotowania do takiej operacji trwają zawsze kilka lat, w związku z tym nie moglibyśmy czekać, żeby „coś” się wydarzyło. Nic się nie dzieje nadzwyczajnego, banknoty dotychczasowe są bardzo dobrze zabezpieczone, co udowadnia poziom fałszerstw, natomiast uwzględniając postęp technologiczny zdecydowaliśmy się na modernizację naszych banknotów – podkreśla Barbara Jaroszek z NBP.
Urządzenia do wymiany
Konsumenci nie powinni się szczególnie przygotowywać na zmianę banknotów, chociaż warto zapoznać się z ich wyglądem, choć będą podobne do obecnych. Jednak handlowcy, którzy mają maszynki do sprawdzania pieniędzy, czy one są one prawdziwe czy fałszywe, muszą się przygotować na wydatki.
– NBP w styczniu 2014 roku uruchomi kampanię informacyjna „Bezpieczne pieniądze”, skierowaną do społeczeństwa, która pokaże wszystkim użytkownikom banknotów, na czym te zmiany będą polegały. Planujemy bardzo szerokie dotarcie, poprzez wszystkie kanały dystrybucji informacji, wiec myślę że każdy będzie czuł się dobrze poinformowany – zauważa Barbara Jaroszek.
Bardzo ważna jest też współpraca NBP z profesjonalnymi użytkownikami obrotu gotówkowego, ponieważ np. bankomaty – nie będą wymagały modernizacji, ale już wpłatomaty – być może tak.
– Są dwa rodzaje urządzeń, które będą musiały być dostosowane do zmodernizowanych banknotów: to maszyny liczące i sortujące banknoty oraz samoobsługowe urządzenia do dokonywania transakcji czy wpłat. NBP przygotował specjalne rozwiązania dla profesjonalnych uczestników obrotu gotówkowego, aby mieli czas na przygotowanie się do takiej operacji. Jeśli któraś z firm, będących profesjonalnym uczestnikiem obrotu, czuje się jeszcze niepoinformowana – zapraszamy do kontaktu z NBP. Przygotowaliśmy odpowiednie rozwiązania, banknoty będą udostępniane tym firmom, tak aby w kwietniu 2014 roku wszystkie automaty prawidłowo działały, co jest bardzo ważne – podkreśla Barbara Jaroszek.
Rarytas dla numizmatyków
Kwiecień przyszłego roku to termin, kiedy będzie można zobaczyć zmodernizowane banknoty w obiegu. Jeśli ktoś spotka się z nimi wcześniej, będą to fałszywki. Chyba, że… zobaczy je w Internecie – na stronie NBP albo gospodarka.polskieradio.pl.
Oprócz tych banknotów, które trafią do obiegu, pojawi się też dość szczególny, okolicznościowy, dla kolekcjonerów, w sierpniu 2014 roku. Wykonany na podłożu polimerowym, będzie przedstawiał słynny banknot zaprojektowany przez prof. Andrzeja Heidricha, z wizerunkiem Józefa Piłsudskiego. Jest on już znany numizmatykom, ponieważ w wersji papierowej miał nominał 5 000 000, który w tej chwili nie jest już stosowany. Nowy będzie miał kolekcjonerski nominał 20 zł, ale to będzie tylko ciekawostka, ponieważ NBP nie przewiduje emisji banknotów na podłożu polimerowym.
Krzysztof Rzyman
Projekt powstaje we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej:
