Takie wnioski płyną z badania Instytutu Badań i Analiz oraz portalu Firmy.net, dotyczącego nastrojów gospodarczych wśród mikro- i małych firm w drugiej połowie 2013 i prognoz na pierwszą połowę 2014 roku.
Prognozowana przez przedsiębiorców recesja nie potwierdziła się
Pierwsze półrocze 2013 roku nie należało do najlepszych w odczuciu firm z sektora MŚP, na co wskazały wyniki pierwszego badania nastrojów przeprowadzone w marcu 2013 roku. Towarzyszyły temu negatywne prognozy przedsiębiorców na temat ich działalności w nadchodzących kwartałach. Jednak, ku zaskoczeniu, w drugim półroczu 2013 roku przedsiębiorcy znacznie częściej odczuli poprawę ogólnej sytuacji niż jej pogorszenie, co uwidaczniają wyniki drugiego badania przeprowadzonego w październiku 2013 roku. Można zatem wnioskować, że przewidując pogorszenie swoich sytuacji, właściciele firm zmobilizowali się do aktywniejszej konkurencji na rynku.
Małe firmy pełne nadziei, pomimo odczuwanych trudności
- Pomimo ogólnych pozytywnych nastrojów, przedsiębiorcy w drugiej połowie 2013 roku odczuli spadki w wielu obszarach działalności. W okresie tym nastąpił np. znaczący spadek popytu na rynku krajowym – odczuło go aż 34,3 proc. firm.
- Pocieszające jest to, że były też firmy, które zanotowały wzrost sprzedaży (24,9 proc.). Najczęściej jednak poziom sprzedaży utrzymał się na tym samym poziomie (36 proc.).
- Mniejszy popyt na rynku krajowym spowodował, że wiele przedsiębiorstw decydowało się na obniżanie cen (25,2 proc.) lub ich utrzymanie na tym samym poziomie (52 proc.).
- Tylko 19,3 proc. firm zdecydowało się na wzrost swoich cen.
- Te trudności doprowadziły do pogorszenia się sytuacji finansowej aż 37 proc. firm.
- Z kolei 33,8 proc. utrzymała stabilność, natomiast tylko co piąta odnotowała poprawę (22,3 proc.).
- Gorsza sytuacja finansowa wielu firm szczęśliwe nie przełożyła się na istotną redukcję zatrudnienia. Większość firm w drugiej połowie 2013 roku utrzymała je na tym samym poziomie (73,3 proc.).
- Etatów w małych firmach i tak jednak ubyło, bo więcej z nich zwalniało (10,2 proc.) niż zatrudniało pracowników (8,2 proc.).
Optymistyczne nastroje w pierwszej połowie 2014 roku
Przedsiębiorcy, pomimo wciąż trudnej sytuacji w gospodarce, z dużym optymizmem oceniają szanse na poprawę swojej sytuacji ogólnej w pierwszym półroczu 2014 roku. Najliczniejsza grupa przedsiębiorców oczekuje utrzymania dotychczasowej sytuacji swoich firm na tym samym poziomie (41,1 proc.). Wśród pozostałych firm znacznie częściej przewidywana jest poprawa sytuacji ogólnej (32,5 proc.) niż jej spadek (24,9 proc.).
Która branża straci, a która zyska w 2014 roku?
Przedsiębiorcy prowadzący działalność w branży budowlanej jako jedyni w pierwszym półroczu 2014 roku częściejprzewidują pogorszenie sytuacji swoich firm niż jej polepszenie. Wpływ na to może mieć sezonowość ich prac w trwającym okresie zimowym. Poprawa jest natomiast przewidywana sektorze rolnictwa (w tym leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), usług, handlu i przemysłu. W branży budowlanej, podobnie jak w przemysłowej czy rolnictwie, oczekiwane są również największe spadki w poziomie popytu na rynku krajowym, co spowodowane jest porami roku oraz złą koniunkturą. Z kolei branża usługowa spodziewa się wzrostu sprzedaży. Wśród wszystkich sektorów, poprawa sytuacji finansowej oczekiwana jest tylko w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie.
Ceny trochę w górę, popyt wzrośnie tylko dla eksporterów
Aby nadrobić straty finansowe z ostatniego roku, wiele firm będzie dążyć w trwającym półroczu do podnoszenia swoich cen. Deklaruje tak 22,5 proc. firm, a tylko 20,2 proc. zapowiada ich obniżanie. Najwięcej, bo aż 53,8 proc. firm, nie zmieni cen. Tendencja wzrostu poziomu cen, charakterystyczna dla przedsiębiorstw ogółem, nie wystąpi jednak we wszystkich sektorach gospodarki. Spadek cen oferowanych towarów i usług przewidywany jest w sektorze budownictwa i przemysłu. Z kolei wzrostu poziomu cen należy oczekiwać w przedsiębiorstwach funkcjonujących w sektorze: rolnictwa (w tym leśnictwa, łowiectwa i rybactwa), usług i handlu.
- Podobnie jak w przypadku drugiej połowy 2013 roku, w trwającym półroczu przewidywany jest częściej dalszy spadek popytu na rynku krajowym(27,5 proc.) niż jego wzrost (26,4 proc.).
- Blisko połowa przedsiębiorców ma nadzieję utrzymać dotychczasowy poziom sprzedaży (41,3 proc.).
- W nieco lepszym położeniu znalazły się natomiast te przedsiębiorstwa, których sprzedaż obejmuje rynki zagraniczne. Deklarują one częściej wzrost sprzedaży za granicą (28,1 proc.) niż jej spadek (18,3 proc.). 53,6 proc. przedsiębiorstw chce utrzymać sprzedaż na rynku międzynarodowym na tym samym poziomie.
W obliczu kryzysu – małe firmy mobilizują swój potencjał
Ogólne spowolnienie gospodarki oraz trudności, z jakimi borykają się przedsiębiorstwa, spowodowały, że mobilizują one swój potencjał i rywalizują o utrzymanie lub poprawę pozycji na rynku. Najliczniejsza grupa przedsiębiorców, oceniając swój potencjał konkurencyjny, oczekuje, że w tym półroczu pozycja ich firm w stosunku do konkurencji nie zmieni się (51,7 proc.). Wśród pozostałych uczestników rywalizacji rynkowej częściej przewidywana jest poprawa pozycji na rynku (31,6 proc.) niż jej pogorszenie (8,9 proc.).
Duża ostrożność w zwiększaniu poziomu zatrudnienia
W pierwszej połowie 2014 roku nie należy oczekiwać, że rynek pracy zaleje fala nowych ogłoszeń dla bezrobotnych ze strony małych firm. Przedsiębiorcy najczęściej bowiem deklarują, że utrzymają dotychczasowy poziom zatrudnienia (69,5 proc.). Etatów powinno jednak nieco przybyć, bo pozostałe firmy częściej zapowiadają wzrost zatrudnienia (13,5 proc.) niż jego spadek (8,8 proc.).
Informacje o badaniu
Badanie nastrojów gospodarczych zostało przeprowadzone w październiku 2013 r. z zastosowaniem techniki CAWI przez Instytut Badań i Analiz. W badaniu wzięło udział 2000 przedstawicieli małych firm (50,84 proc. firm jednoosobowych, 43,55 proc. mikro firm, zatrudniających od 1 do 9 pracowników oraz 5,61 proc. małych firm, zatrudniających od 10 do 49 osób), które są zarejestrowane w wyszukiwarce firm Firmy.net. Wśród ankietowanych większość zajmuje się działalnością usługową (75,40 proc.), 12,10 proc. - budowlaną, 7,60 proc. - przemysłowo-produkcyjną, 3,70 proc. - handlową, a ok. 1,20 proc. działa w branży rolnej. Z uwagi na liczbę i strukturę respondentów wyniki badania mają charakter reprezentatywny.
autor: Mariola Czapkiewicz
