Projekt Wallenberga zawierał szczegóły włączenia się w działania, związane z powojenną odbudową. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Budapesztu ruszył z nim do Debreczyna, gdzie miał rozmawiać z Tymczasowym Rządem Narodowym i głównym dowództwem radzieckim na temat organizacji powojennych Węgier. "Nie wiem, czy jestem gościem, czy jeńcem" - rzucił na pożegnanie. Nie dotarł do Debreczyna, nie wrócił również do domu, do bliskich. Jego dalsze losy do dzisiaj są niewyjaśnione, giną w mgle domysłów.
Moskwa wydała dwa komunikaty o losie Wallenberga. Wiceminister spraw zagranicznych Wyszynski 18 sierpnia 1947 w odpowiedzi na petycję do Stalina, w której blisko milion obywateli szwedzkich prosiło o uwolnienie Wallenberga, pisał: "Można przypuszczać, że Wallenberg zginął w trakcie walk w Budapeszcie, albo też pojmali go zwolennicy Szálasiego".
Po śmierci Stalina, minister spraw zagranicznych Andrzej Gromyko 8 lutego 1957 oświadczył, że Wallenberg 17 lipca 1947 zmarł w swojej celi przypuszczalnie na atak serca. Jego ciało zostało skremowane.
Rodzina, przyjaciele i jego zwolennicy do dnia dzisiejszego nie pogodzili się z jego śmiercią. Co jakiś czas pojawiał się ktoś, kto rzekomo widział, rozmawiał, albo słyszał o kimś, kto spotkał Wallenberga w którymś z obozów Gułagu, lub jakimś więzieniu na terenie ZSRR. Dwie takie relacje, nadawane swego czasu w programach Radia Wolna Europa, umieściliśmy w naszym serwisie.
MAN AMIDST INHUMANITY, wystawa Muzeum Terroru, Budapeszt - dzięki uprzejmości Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie.
Kliknij, aby obejrzeć »
Ilustracje:
- Józef Stalin, sekretarz generalny KPZR, 1922-1953 (fot.)
- Andriej Wyszyński, wiceminister spraw zagranicznych ZSRR, 1940-1949 (fot.)
- rozkaz aresztowania Raoula Wallenberga i przewiezienia go do Moskwy; podpisany 17 stycznia 1945 przez gen. armii Bułganina, z-cę Ludowego Komisarza Obrony (repr.)
- druty obozowe w sowieckim gułagu (fot.)
- mogiła nieznanego jeńca na cmentarzu sowieckiego obozu (fot.)
- baraki obozowe w sowieckim gułagu (fot.)
- Andrzej Gromyko, minister spraw zagranicznych ZSRR, 1957-1985 (fot.)
- odręczna sowiecka notatka ze stycznia 1945: „Do z-cy Ludowego Komisarza Obrony generała armii – Bułganina. Melduję! Aresztowany Raul Wallenberg wysłany 25.01.1944 roku, dowódca eskorty Nikołaj Zenkow. Podpisano: Zacharow. 25.01.45, godz. 24.00” (repr.)
- tajna sowiecka notatka z marca 1952: „ Do z-cy Ministra Spraw Zagranicznych ZSRR tow. Andrieja Gromyko. […] Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR uważa za niecelowe jakiekolwiek zmiany odpowiedzi, udzielonej Szwedom w kwestii Wallenberga w notatce tow. A. Wyszyńskiego z 18 sierpnia 1947. Podpisano: S. Ignatiew [szef MBP – red . ].” (repr.)
