Armia węgierska, w odruchu ratowania zagrożonych, powołała do służb pomocniczych wszystkich mężczyzn uznanych za Żydów. Tymczasem od 15 maja 1944 do lipca 1944 - pod kierunkiem tzw. Eichmann kommando , wyspecjalizowanego w "rozwiązywaniu" kwestii żydowskiej i przy współpracy węgierskich władz państwowych - blisko 450 000 ludzi zamknięto w gettach, a następnie w rekordowym tempie deportowano, głównie do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Wywózki objęły prawie wszystkich Żydów z prowincji.
Mieszkańcy Budapesztu żydowskiego pochodzenia musieli przeprowadzić się do domów oznaczonych żółtą gwiazdą. Kiedy regent Horthy 6 lipca rozkazał wstrzymać dalsze deportacje, gmina Budapesztu tym samym otrzymała odroczenie ostatecznego wyroku. 15 października ich los tragicznie się zmienił. Po nieudanej próbie wyprowadzenia kraju z wojny przez regenta Horhyego, z pomocą nazistów do władzy doszedł "przywódca narodu" Ferenc Szálasi. Pod koniec października i w pierwszej połowie listopada 1944 roku strzałokrzyżowcy wysłali pieszo w kierunku granicy zachodniej blisko 50 tysięcy Żydów, kobiet i mężczyzn, do prac przy umocnieniach.
Getto w Budapeszcie zostało wyzwolone 13 stycznia 1945. 13 lutego oddziały radzieckie zajęły Budapeszt. W wyniku prac przymusowych, deportacji, a następnie marszów śmierci oraz szaleństw strzałokrzyżowców w Budapeszcie życie straciło pół miliona osób.
Ogłoszony przez Tymczasowy Rząd Narodowy wiosną 1945 dekret 200/1945 unieważnił wcześniej przyjęte ustawy antyżydowskie oraz inne podobne rozporządzenia.
MAN AMIDST INHUMANITY, wystawa Muzeum Terroru, Budapeszt - dzięki uprzejmości Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie.
Kliknij, aby obejrzeć »
Ilustracje:
- SS-Obersturmbannführer Adolf Reichmann, koordynator deportacji węgierskich Żydów, 1944 (fot.)
- Andor Jaross, minister spraw wewnętrznych, 1944 (fot.)
- László Baky, sekretarz stanu ds. politycznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, 1944 (fot.)
- László Endre, sekretarz stanu ds. administracyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, 1944 (fot.)
- Żydowska rodzina oznakowana żółtymi gwiazdami, 1944 (fot.)
- tablica wyznaczająca granice getta, 1944 (fot.)
- internowani w Kistarcsa, 1944 (fot.)
- deportacje do Oświęcimia, maj 1944 (fot.)
- budapeszteńscy Żydzi - więźniowie SS, październik 1944 (fot.)
- wiersz 11-letniego Imre Singera (repr.)
