Matura 2021. Matura z historii - dwudziestolecie międzywojenne (powtórka)

Europa po I wojnie światowej, traktat wersalski, wielki kryzys gospodarczy, narodziny i rozwój totalitaryzmów, walka o odrodzenie państwa polskiego, Józef Piłsudski Naczelnikiem Państwa, Mała konstytucja 1919 roku, powstanie wielkopolskie, powstania śląskie, wojna polsko-bolszewicka, konstytucja marcowa 1921 roku, przewrót majowy, konstytucja kwietniowa 1935 roku, rządy sanacji, społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolitej - zapraszamy na przedmaturalną powtórkę z historii z Polskim Radiem!

Dwudziestolecie międzywojenne

Foto: Wikimedia Commons/NAC/dp

Poniżej prezentujemy artykuły i serwisy historyczne, które pomogą przygotować się do matury z historii. Wiedza podana jest w atrakcyjny sposób, w formie infografik, materiałów interaktywnych i audycji z udziałem historyków. Materiały bazują na bogatych zbiorach nagrań Polskiego Radia. 

W siódmym artykule z cyklu prezentujemy propozycje dotyczące dwudziestolecia międzywojennego. Wybór oparliśmy o podstawę programową (zalecenia dla poziomu podstawowego i rozszerzonego) dla liceów i techników.

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE

Europa i świat po I wojnie światowej

Postanowienia traktatu wersalskiego, cele Ligi Narodów, znaczenie układów z Rapallo i Locarno dla ładu międzynarodowego, wielki kryzys gospodarczy i sytuacja Niemiec w latach dwudziestych:

• Traktat wersalski - postanowienia
•  prof. Janusz Odziemkowski:"Traktat wersalski nie był zły, to jego realizacja zawiodła"
• Plan Dawesa, czyli kwestia rozłożenia kontrybucji wojennych Niemiec
• Wolne Miasto Gdańsk - wersalska bomba z opóźnionym zapłonem
• Niemiecko-sowiecki układ w Rapallo
• Układ w Locarno, czyli przywrócenie Niemiec do grona mocarstw europejskich
• Czarny czwartek i krach na Wall Street
• New Deal, czyli jak Ameryka ratowała się z kryzysu

Narodziny i rozwój totalitaryzmów w okresie międzywojennym

• Sylwetka Benito Mussoliniego
• Wiktor Emmanuel III - król Włoch, który ugiął się przed faszystami
• Kolonialne zapędy Mussoliniego, czyli wojna włosko-abisyńska
• Zamach na Mussoliniego i jego następstwa

Droga Hitlera do władzy w Niemczech:

• Rewizjonizm powersalski jako podstawa polityki Hitlera
• Pucz monachijski - pierwsza próba przejęcia władzy przez nazistów
• Pierwsze wybory wygrane przez Hitlera
• Jak Hitler poszerzał swoją władzę
• Kto podpalił Reichstag?
• Remilitaryzacja Nadrenii jako element negacji postanowień traktatu wersalskiego
• Anschluss Austrii - przyczyny i następstwa
• Układ monachijski, czyli rozbiór Czechosłowacji
• Włączenie okręgu Kłajpedy do Rzeszy
• Wydarzenia nocy kryształowej

Aparat terroru w ZSRS i III Rzeszy:

• Czerwony terror Czeka i Dzierżyńskiego
• Dachau - wzorcowy obóz koncentracyjny 
• Ustawy norymberskie - jak Niemcy upaństwowiły rasizm
• Czym był system Gułagów?
• Sylwetka Ławrientija Berii - oberpolicmajstra Stalina
• Operacja polska NKWD
• "Polenaktion" przeciwko Żydom w Niemczech
• Wielka Czystka w ZSRR

Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej

Wszystkie niezbędne informacje na temat odrodzenia państwa polskiego można znaleźć w serwisie www.niepodlegla.polskieradio.pl. Serwis jest gotową lekcją o odzyskaniu niepodległości i kształtowaniu granic. Perłą serwisu jest to, że gromadzi głosy świadków wydarzeń przedstawione w formie filmów z transkrypcją. [kliknij obrazek poniżej]

• Polska odrodziła się jako królestwo
• Powrót Piłsudskiego z Magdeburga
• Zatwierdzenie Piłsudskiego jako Naczelnika Państwa
• Pucz Januszajtisa i Sapiehy 
• Pierwsze wybory w niepodległej Polsce [INFOGRAFIKA]
• Mała konstytucja 1919 roku i jej postanowienia

• Rola Romana Dmowskiego w konferencji paryskiej

Powstanie wielkopolskie, powstania śląskie i plebiscyty:

• Nagranie wspomnień Józefa Hallera o przejmowaniu Pomorza [film z transkrypcją]
• Przyłączanie Pomorza dzień po dniu [animacja]
• Powstanie Wielkopolskie - wspomnienia uczestników
• Sylwetka gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego
• Przyczyny przegranej plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu

Kompletną lekcją na temat powstań śląskich jest serwis www.powstaniaslaskie.polskieradio24.pl. Infografiki, wspomnienia uczestników, nowoczesna i przejrzysta forma [kliknij obrazek poniżej]

Proces kształtowania się polskiej granicy wschodniej, wojna polsko-bolszewicka:

• Wybuch i przebieg wojny polsko-bolszewickiej, 
• Nagrania wspomnień uczestników bitwy warszawskiej, 
• "Bunt Żeligowskiego"- wyjaśnienie przyczyn, nagrania wspomnień uczestników,
• Walki polsko-ukraińskie w latach 1918-1919,
• Walki z udziałem Orląt Lwowskich, 
• Postać Symona Petlury w kontekście nadziei na budowę państwa ukraińskiego, 
• Geneza konfliktu Polski i Czechosłowacji o Śląsk Cieszyński, 

Dzieje polityczne II Rzeczypospolitej

• Omówienie założeń konstytucji marcowej
• Zabójstwo Narutowicza - grzech pierworodny II RP
• Sylwetka Stanisława Wojciechowskiego

Przewrót majowy, nowela sierpniowa, konstytucja kwietniowa z 1935 roku: 

• Przyczyny, przebieg i skutki zamachu majowego, 
• Ignacy Mościcki - prezydent Piłsudskiego, 
• Postanowienia konstytucji kwietniowej, 

Życie polityczne w Polsce w czasie rządów sanacyjnych:

• Zachowanie Ignacego Daszyńskiego wobec działań Piłsudskiego po przewrocie majowym
• Rola i znaczenie BBWR
• Proces brzeski - odcięta głowa opozycji
• Sprawa Czechowicza - największa afera finansowa II RP
• Tajemnica zniknięcia gen. Włodzimierza Ostoi-Zagórskiego
• Obóz Zjednoczenia Narodowego jako zaplecze Rydza-Śmigłego

• Ambicje kolonialne II RP [INFOGRAFIKA]
• Kontrowersje wokół konkordatu
• Pakt o nieagresji z ZSRR
• "Niezręczne" zajęcie Zaolzia
• Postanowienia i cele polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy (1934)
• Przemówienie Józefa Becka w odpowiedzi na żądania Hitlera z 5 maja 1939 roku [Dźwięk archiwalny z transkrypcją]
• Polsko-brytyjski układ sojuszniczy z 25 sierpnia 1939

Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolitej

• Omówienie reformy monetarnej Władysława Grabskiego, 
• Budowa portu w Gdyni i jego znaczenie dla II RP, 
• 10 sukcesów II RP,

• Koncepcja Centralnego Okręgu Przemysłowego, 
• Postać Eugeniusza Kwiatkowskiego, 
• Połączenia lotnicze i transatlantyckie II RP [INFOGRAFIKA]

• Mord na Tadeuszu Hołówce jako przykład napięć polsko-ukraińskich

• Historia Związku Polaków w Niemczech, 

Kultura i nauka w okresie II Rzeczypospolitej

• Stefan Żeromski - pisarz i sumienie narodu
• Kim byli Skamandryci i jakie było ich znaczenie dla polskiej kultury?
• Bruno Jasieński - ojciec polskiego futuryzmu
• Poezja Juliana Przybosia
• Postać Bolesława Leśmiana
• Sztuka Tamary Łempickiej
• Malarstwo Tadeusza Makowskiego
• Dzieje Polskiego Towarzystwa Matematycznego
• Złamanie szyfru Enigmy

• Walka z analfabetyzmem w II RP, [INFOGRAFIKA]

• Polski Komitet Olimpijski i jego dzieje
• Halina Konopacka - pierwsza polska złota medalistka olimpijska
• Janusz Kusociński - nieugięty na bieżni i na polu walki
• Przelot Bolesława Orlińskiego na trasie Warszawa-Tokio-Warszawa
• Ostatni polski mecz piłkarski przez II wojną światową
• Przed wojną byliśmy baloniarską potęgą

• Adolf Dymsza - przedwojenny mistrz komedii
• Andrzej Włast - arcymistrz ukochanej szmiry
• Chór Dana - przedwojenny polski boysband, który podbił Amerykę
• Jerzy Petersburski - "Tango Milonga" grali nawet na Brodway'u
• Antena - pismo radioentuzjastów
• "Wesoła Lwowska Fala" - najpopularniejsza audycja II RP
• Hanka Ordonówna - legenda polskiej sceny
• "Sztandar wolności" - najszerzej dystrybuowany polski film międzywojnia