95 lat Polskiego Radia. Serwis specjalny
To właśnie tego dnia Polskie Towarzystwo Radiotechniczne nadało pierwszą oficjalną audycję radiową. Wydarzenie to uważane jest za początek publicznej radiofonii w Polsce. Do zdarzeń sprzed lat wrócili pamięcią Krzysztof Michalski oraz jego gość, Michał Komar w audycji zatytułowanej "Jak rodziło się Polskie Radio", nadanej 30 stycznia 2010.
42:31 Jak rodziło się Polskie Radio - aud. Krzysztofa Michalskiego.mp3 Jak rodziło się Polskie Radio - aud. Krzysztofa Michalskiego. (PR, 30.01.2010)
14:59 Na falach eteru_Agnieszka Walewicz_2005.mp3 "Na falach eteru" - o początkach radia opowiada Maciej Kwiatkowski. Reportaż Agnieszki Walewicz. (PR, 2005)
Radio? A co to takiego?
Przygotowania do uruchomienia próbnej stacji nadawczej PTR-u rozpoczęły się we wrześniu 1924 roku. Już wtedy funkcjonowały radiofonie w innych krajach. Najwcześniej rozpoczęli nadawanie programu Amerykanie. Stało się to w roku 1920. 2 lata później pierwsze audycje usłyszeli mieszkańcy ZSRR, Francji oraz Wielkiej Brytanii. W Niemczech i Czechosłowacji początek emisji radiowej przypada na rok 1923.
- Programy były wtedy bardzo skromne - wspominał ten okres Mikołaj Alojzy Kaszy, jeden ze współtwórców PTR-u. - Codziennie nadawaliśmy zaledwie dwie godzinki, choć mieliśmy już orkiestrę radiową pana Adamusa. Pomyślałem też o tym, że warto dawać odczyty, chociażby o historii Polski. Musiałem również znaleźć artystów, którzy graliby na fortepianie, na skrzypcach, śpiewali, więc chodziłem po koncertach do rozmaitych lokali i nasłuchiwałem, jaki głos pasuje do radia. Wtedy pokutowała opinia, że nie każdy śpiew nadaje się do mikrofonu.
W studiu Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego - uroczystość z okazji setnej audycji (marzec 1926), źr. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Opinia była jak najbardziej słuszna i obowiązuje, a przynajmniej powinna, do dzisiaj. Krzysztof Michalski zacytował fragment instrukcji, jaka wisiała na ścianie studia dla spikerów: "Mikrofon jest bezwzględny, należy doń mówić jak do kobiety, a więc delikatnie, raczej modelując głos piano, aniżeli nastawiając na wysokie tony".
29:29 2 - Tadeusz Bocheński - Ludzie radia 1.mp3 Tadeusz Bocheński, jeden z pierwszych spikerów Polskiego Radia, wspomina kolegów z początku działalności radiowej - cz.1. (PR, 28.05.1958)
26:29 3 - Tadeusz Bocheński - Ludzie radia 2.mp3 Tadeusz Bocheński, jeden z pierwszych spikerów, opowiada o najpopularniejszych audycjach na początku działalności Radia - cz. 2. (PR, 22.07.1958)
30:04 Spikerzy_Ewa Michałowska_2000.mp3 "Spikerzy" - audycja dokumentalna o zawodzie spikera radiowego. Sylwetki spikerów warszawskich. Reportaż Ewy Michałowskiej. (PR, 2000)
Posłuchaj wspomnień Zofii Grudzińskiej, która sama o sobie mówiła, że była przy narodzinach Polskiego Radia.
- Nazywam się Zofia Grudzińska, mam 97 lat. Pamiętam długą salę konferencyjną, stół pokryty zielonym suknem i wielki głośnik przed brązową skrzynką. Sala była wypełniona. Wszyscy stali i wpatrywali się w ten właśnie głośnik, skąd po chwili posłyszeliśmy słowa: "Tu Polskie Radio". Był to głos Tadeusza Bocheńskiego.
Głos marszałka
W audycji jest więcej anegdot i zabawnych historii opowiadających o początkach Polskiego Radia. Pierwszą spikerką, która zapowiadała audycje nadawane przez PTR była Halina Wilczyńska. Szacuje się, że program miał około 5 tysięcy odbiorców z Warszawy. Mogli posłuchać m.in. utworów granych przez Trio Wiłkomirskich oraz Kwartet Walentynowicza. - Było dużo muzyki. Politycy jeszcze się nie zorientowali, że warto z tego instrumentu korzystać - stwierdził Michał Komar.
00:17 1 - Sygnał Warszawy 1.mp3 Sygnał radiowy Warszawy Pierwszej - pierwsze takty Poloneza A-dur Fryderyka Chopina
W archiwach Polskiego Radia zachowało się jednak przemówienie marszałka Józefa Piłsudskiego, który mówił m.in.:
Szanowne Panie i Szanowni Panowie! Człowiek jakoby ujarzmia żywioły, żywioły nie jego ręką wytworzone na naszym padole płaczu. Zaprzęga je człowiek do roboty, jak jaki wół. Woda więc obraca koła, ogień daje ciepło, a jedno jest żywioł nie boski, lecz ludzki i może dlatego człowiek tak mało go szanuje. Żywiołem tym jest praca, praca ludzkich mózgów, praca ludzkich serc i praca ludzkich mięśni.
Zobacz i posłuchaj nagrania głosu Józefa Piłsudskiego. Jest jednym ze skarbów Archiwum Polskiego Radia:
Spółka Akcyjna Polskie Radio
W sierpniu 1925 roku koncesję na nadawanie programu ogólnopolskiego przez 20 lat otrzymała spółka Polskie Radio S.A. I to ona przejęła stację nadawczą PTR-u. Władze firmy od razu postawiły też silny nacisk na rozwój ośrodków regionalnych. Jako pierwsza powstała rozgłośnia w Krakowie, w następnej kolejności otwarto stacje w Poznaniu, Katowicach, Wilnie i Lwowie.
Krzysztof Michalski prezentował w audycji fragmenty najbardziej znanych programów, które były emitowane przed wojną: słynnej "Wesołej Lwowskiej Fali" z udziałem Szczepka i Tońcia, wywiadu Witolda Hulewicza ze znanym pilotem Franciszkiem Żwirką, czy wspomnień profesora Witolda Doroszewskiego.
Polskie Radio stało się jedną z najważniejszych instytucji odrodzonej Polski.
Posłuchaj, jak się to wszystko zaczęło.
