Audycje w Jedynce
W związku z rocznicą Program 1 Polskiego Radia zaprezentował w sobotę (17.09) specjalne nagrania, których można było posłuchać o godz. 6.50, 7.50, 8.50, 12.50 i 14.50. Każdy z odcinków zawiera wspomnienia świadków wydarzeń o wkroczeniu wojsk sowieckich: mieszkańców przygranicznych wsi, miast, Wacława Grzybowskiego (ambasadora II RP w Moskwie), ludzi kultury takich jak Hanka Skarżanka i Jerzy Giedroyć oraz późniejszych działaczy i historyków emigracyjnych. Cykl autorstwa Doroty Truszczak.
W piątek (16.09) po godz. 19.00 Katarzyna Jankowska zaprosiła naszych słuchaczy na "Eurekę". A w niej m.in. temat: "Przed atakiem. Wschodnia strefa przygraniczna we wrześniu 1939 roku". Latem 1939 roku na terenach wzdłuż wschodnich granic Rzeczypospolitej przebywało wielu wczasowiczów, dzieci spędzały kolonie i obozy. Czy były sygnały, że niebawem wojsko Armii Czerwonej wkroczy na nasze tereny? Jakimi informacjami dysponował polski kontrwywiad? O tym porozmawiamy z prof. Januszem Odziemkowskim z UKSW.
W sobotę (17.09) w Programie 1 Polskiego Radia - w 83. rocznicę sowieckiej agresji na Polskę - przez cały dzień można było wysłuchać informacji o rocznicy sowieckiej agresji w Aktualnościach, jak również relacje i transmisje z oficjalnych uroczystości w audycjach publicystycznych.
O godz. 15.10 na audycję "Gdzie jest Pan Cogito" zaprosiła Małgorzata Raczyńska-Weinsberg. Wkroczenie Sowietów 17 września 1939 roku było zaskoczeniem niemal dla wszystkich. Czy wyciągnęliśmy lekcję z tej tragicznej historii? M.in. o tym rozmawiali: prof. Tomasz Grzegorz Grosse - europeista z Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Marek Kornart - historyk z UKSW i Polskiej Akademii Nauk oraz prof. Aleksander Głogowski - politolog z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
17 września 1939. Sowiecki atak na Polskę. >>> Zobacz serwis specjalny Polskiego Radia!
Audycje w Dwójce
Wspominaliśmy ten tragiczny dzień, a także przywoływaliśmy wspomnienia świadków.
Na "Strefę literatury" Wacława Holewińskiego zaprosiliśmy w piątek (16.09) w godz. 21.30-22.00. Łatwo, zbyt łatwo zapominamy, że Polska była od 1939 roku okupowana przez dwa państwa: Niemcy i Rosję Sowiecką. I ta druga okupacja, terytorialnie większa od niemieckiej, miała równie tragiczne skutki. Tysiące, setki tysięcy ofiar, zsyłki, głód, ale czymś równie tragicznym, czymś, co zatruło umysły wielu ludzi, był strach, wielki strach. "Wielki strach" to też tytuł powieści Juliana Stryjkowskiego. Autor porozmawia o niej w audycji z pisarzem Wojciechem Chmielewskim. Ta powieść wyszła po raz pierwszy w roku 1980 w Niezależnej Oficynie Wydawniczej, największym wydawnictwie II obiegu.
W rocznicę sowieckiej agresji na Polskę na audycję specjalną w godz. 15.00-17.00 zaprosili Andrzej Zieliński i Jakub Kukla. 17 września, zgodnie z wcześniejszymi niemiecko-rosyjskimi układami sojuszniczymi, do Polski wtargnęli Sowieci. Zaskoczona polska armia była wówczas zaangażowana w działania obronne przed Niemcami.
Kontekst historyczny wydarzeń sprzed 83 lat naszkicował dr Marcin Zwolski – historyk, kierownik działu naukowego Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku, Andrzej Mietkowski przywołał wspomnienia świadków historii z archiwów Radia Wolna Europa, prof. Włodzimierz Bolecki przypomni postawy polskich intelektualistów wobec sowieckiej agresji, a Małgorzata Czyńska odtworzyła ostatnie godziny życia Witkacego.
Przywołaliśmy też wypowiedzi wybitnych polskich artystów: Romualda Twardowskiego oraz nieżyjących Bernarda Ładysza i Jerzego Dudusia Matuszkiewicza.
18 września mijają 83 lata od śmierci Stanisława Ignacego Witkiewicza – znakomitego pisarza, dramaturga i malarza. Artysta na wieść o zbrojnej napaści Armii Czerwonej na Polskę 17 września 1939 roku odebrał sobie życie. W ramach "Słuchowiska na lato" zaprosiliśmy do wysłuchania "Pragmatystów" według dramatu Witkacego w sobotę (17.09) w godz. 22.00-23.00.
Audycje w Czwórce
W ramach "Podcastów w Czwórce" (13.00-14.00) podcast w kategorii "Zaklinacze czasu" autorstwa Jakuba Jamrozka. 17 września to bardzo ważna data dla wszystkich nas, Polaków. Kilkanaście dni po bombardowaniu Wielunia i Westerplatte przez Niemców, Polska przyjęła kolejny cios... tym razem ze wschodu. 17.09 rozpoczęła się agresja Związku Radzieckiego na nasz kraj. Kto i kiedy o niej zdecydował? Czy to możliwe, że była zaplanowana już w sierpniu? Jak przedstawiano ją propagandowo? Czy Wojsko Polskie miało szansę w starciu z rosyjskim najeźdźcą? Jak na agresję żołnierzy Armii Czerwonej zareagowali polscy cywile?
W "Zaklinaczach czasu" (14.00-15.00) o sybirakach. Jak wyglądał ich NIECHCIANY dom? Mianem "sybiraków" określa się dziś ludzi zsyłanych na Sybir, zarówno w czasach carskiej Rosji, jak i w okresie istnienia ZSRR. Po agresji ZSRR na Polskę setki tysięcy "Kresowiaków" zostało przesiedlonych; niektórzy trafili m.in. na Syberię (inni np. do Kazachstanu). Kim byli wysiedlani z polskich ziem? Jak wyglądała ich podróż i życie w nowym "domu"? W audycji była również rozmowa o tym, co kryją w sobie syberyjskie kurhany. Gościem Kuby Jamrozka będzie Jerzy Bołtuć, z Podlaskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru.
W niedzielę 18 września w porannej audycji "Tędy po trendy" (09.00-11.00) przegląd filmów o historii dostępnych w serwisach streamingowych i na YouTubie. Deportacje, masowe mordy czy podjudzanie ludności cywilnej na Kresach wschodnich, mord w Katyniu - to niektóre skutki napaści radzieckiej na Polskę. Sprawdzimy jak 17 września przedstawiany jest w sieci.
W Polskim Radiu Chopin o godz. 19.00 Audycja specjalna Jakuba Puchalskiego poświęcona kilku polskim pianistom emigracyjnym oraz ich reakcji na dwustronny atak na Polskę we wrześniu 1939 r. Fragmenty korespondencji Józefa Hofmanna z Wiktorem Łabuńskim; losy Maurycego Rosenthala i Mieczysława Horszowskiego, a także Mieczysława Münza, który pod wpływem załamania (jego rodzice i krewni w Krakowie zginęli) stracił władzę w palcu i musiał przerwać znakomitą karierę. Audycję wypełnią nagrania z epoki.
Natomiast w Polskim Radiu 24 o godz. 19.06 "Dziedzictwo współczesności" Magdaleny Drohomireckiej. 17 września Związek Sowiecki napadł zbrojnie na Polskę, wcześniej zaatakowaną przez hitlerowską III Rzeszę Niemiecką. ZSRR złamał podpisany z Polską pakt o nieagresji, realizując tajny protokół do paktu Ribbentrop-Mołotow, zgodnie z którym doszło do IV rozbioru Polski. W rocznicę tych wydarzeń gościć będziemy historyków: dr. Mateusza Wernera z Instytutu Pileckiego i Tadeusza Płużańskiego, publicystę.
***
Sowiecka napaść na Polskę była realizacją układu podpisanego w Moskwie 23 sierpnia 1939 roku przez ministra spraw zagranicznych III Rzeszy Joachima von Ribbentropa oraz ludowego komisarza spraw zagranicznych Związku Radzieckiego Wiaczesława Mołotowa, pełniącego jednocześnie funkcję przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych (premiera).
Po napaści ZSRR na Polskę aresztowano ponad 200 tys. Polaków - oficerów, policjantów, ziemian, prawników (wielu z nich zostało potem zamordowanych przez NKWD - zbrodnia katyńska). Wszystkim obywatelom II RP narzucono obywatelstwo radzieckie. Masowe wywózki na Syberię objęły 1 mln 350 tys.
Związek Sowiecki, uczestnicząc wspólnie z III Rzeszą w rozbiorze Polski, zajął w 1939 roku obszar o powierzchni ponad 190 tys. km kw. z ludnością liczącą ok. 13 mln osób. Wśród nich było ok. 5 mln Polaków, pozostali to Ukraińcy, Białorusini i Żydzi. Liczba ofiar sowieckiej okupacji z lat 1939-1941 do dziś nie jest w pełni znana.
Zapraszamy!
