Pekić często pracował nad kilkoma powieściami naraz, zapisując także swoje komentarze, rejestrujące proces twórczy. Niech więc sam pisarz opowie nam o swojej sztuce.
"Większość moich sztuk to rodzaj przewietrzania dylematów, na które sobie pozwalałem pisząc powieści. Takie notatki na marginesie.
Wyłowiłem z trzeciego tomu powieści "Złote Runo” strzępki tematu i zrobiłem z nich dramat „Sztuka i rzeczywistość”, esej dialogiem o mieszczańskiej i artystycznej moralności z jej własnymi intelektualnymi złudzeniami, esej o bombach, przez te złudzenia usprawiedliwianych, aż do pewnej pięknej nocy, kiedy te bomby zapukały również do drzwi tych, którzy te złudzenia żywili.
Dziś (lata siedemdziesiąte) Sztuka, ze względu na swoje prawa, swą niezależność i swobodę, walczy z Rzeczywistością, w której głośny dyskurs wiodą bomby miejskiej guerilli i w której ideologie budują hermetyczne izolatory opinii, spokojnie przystosowując swoje narody do idealnej przyszłości, która już się dzieje, a gospodarka i rentowność wywierają na ludzi zwierzęcą presję, niebezpieczną ponieważ jest - słodka.
Tragedią struktury naszego myślenia jest jednakże to, że zrozumienie jest usprawiedliwieniem w sensie myślowym, a usprawiedliwienie jest zrozumieniem w sensie moralnym. Zrozumieć oznacza, że będziemy w stanie to uzasadnić. Uzasadnić oznacza, że już rozumiemy. Gdzie w praktyce istnieją granice i jak ich bronić - trudno jest ustalić.”
Nono Dragović
Borislav Pekić "Sztuka i rzeczywistość"
Przekład: Maryla Siwkowska-Łatuszyńska, Grzegorz Łatuszyński
Adaptacja: Nono Dragović
Reżyseria: Nono Dragović
Realizacja akustyczna: Andrzej Brzoska
Opracowani muzyczne: Marian Szałkowski
Obsada:
Andrzej Seweryn, Ewa Kasprzyk, Bronisław Wrocławski, Katarzyna Walter, Zbigniew Suszyński, Andrzej Krusiewicz, Mikołaj Klimek, Karol Kwiatkowski
Słuchowisko "Sztuka i rzeczywistość" emitowane było 12 maja 2019 po godz. 21.00 na antenie Programu 1.
POSŁUCHAJ INNYCH SŁUCHOWISK TEATRU POLSKIEGO RADIA
***
Teatr Polskiego Radia/jw/mt
