Piekło kobiet

W filmie Yi'nan Diao słyszymy w pewnym momencie taki dialog: "Szukam czegoś, co sprawi, że moje życie nie będzie klęską" - "A myślisz, że ktokolwiek w życiu wygrywa?". Tego rodzaju egzystencjalny pesymizm, podany z sarkastycznym uśmiechem, jest charakterystyczny dla czarnego kryminału. "Czarny węgiel, kruchy lód" to bez wątpienia azjatycka inkarnacja filmu noir.

W 1999 roku chińscy policjanci trafiają na zagadkową sprawę - ktoś morduje mężczyznę i rozrzuca fragmenty zwłok po całym kraju, jakby miał dar multilokacji. Śledztwo nie prowadzi do żadnego rozwiązania, co więcej, kończy się tragedią, w wyniku której główny bohater, jeden ze śledczych, zostaje odsunięty od sprawy.

Kiedy w 2004 roku popełnione zostaje podobne morderstwo, policjant jest alkoholikiem na dnie. Przypadkowo spotyka kolegę, który prowadzi wznowione śledztwo. Przedmiotem zainteresowania funkcjonariuszy jest przede wszystkim żona poprzedniej ofiary - każdy, kto miał kontakt z kobietą, jest już bowiem martwy. Były detektyw zaczyna rozpracowywać zagadkę na własną rękę.
Sprawa, która stopniowo niszczy zajmujących się nią policjantów; świat jako sieć skomplikowanych zależności, niemożliwych do rozwiązania napięć i impulsów; pesymistyczny ton - to wszystko, co kojarzymy z czarnym kryminałem, jest bardzo silnie obecne w filmie Yi'nan Diao. Wyróżnia go jednak kilka ważnych detali. Rzecz dzieje się w Chinach, które świetnie opisuje już tytuł - węgiel i lód, te dwa motywy, związana z nimi czerń i chłód (tak dosłowne, jak metaforyczne), tworzą niezwykłą atmosferę filmu. Portret uprzemysłowionych Chin, zanurzonych w industrialnych maziach i błocie, pogrążonych w głębokiej zimie, sąsiaduje tutaj ze smutnymi, wąskimi uliczkami miasta, rozświetlonymi tandetnymi neonami.

Podobnie jak wielu innych filmowców azjatyckich, Yi'nan Diao odważnie manipuluje tonacją filmu - ponury nastrój przerywają humorystyczne sceny, jakby w samym środku ujęcia ktoś przerzucił gatunkową wajchę z czarnego kryminału na parodię. Jedna scena przemocy jest szokująca i groteskowa, inna zupełnie przerażająca. Pozornie nieuzasadnione fabularnie gatunkowe klisze prowadzą do surrealistycznego finału, a wszystko w przedziwny sposób do siebie pasuje.

"Czarny węgiel, kruchy lód" wchodzi w ciekawy dialog z tradycją filmu noir. Czarne kino uwielbiało figurę femme fatale, modliszki roztaczającej seksualną aurę, by wykorzystać mężczyzn do swoich celów. Yi'nan Diao odwraca wektor - nie tylko zupełnie inaczej konstruuje postać kobiecą, równorzędną wobec policjanta, ale pokazuje również rzeczywistość przesiąkniętą do cna mizoginią. Chiny z jego filmu to świat, w którym uprzedmiotowienie kobiet jest zupełnie naturalne, a wulgarne żarty idą w parze z seksualną eksploatacją.

"Czarny węgiel, kruchy lód" opowiada w dużej mierze o piekle kobiet.