Powieści na antenie

"Na każdym rogu ta sama truskawka. Teksty reporterskie z lat 1946-1950"

Ostatnia aktualizacja: 29.07.2022 12:00
W cyklu "To się czyta latem" od poniedziałku (25.07) prezentowaliśmy fragmenty książki "Na każdym rogu ta sama truskawka. Teksty reporterskie z lat 1946-1950" Mirona Białoszewskiego, w wyborze i opracowaniu Adama Poprawy. Czytał Grzegorz Małecki.
Imiesłów - Miron Białoszewski w roli tytułowej
"Imiesłów" - Miron Białoszewski w roli tytułowejFoto: NAC

Poeta, prozaik, dramatopisarz, a także aktor teatralny Miron Białoszewski urodził się 30 lipca 1922 roku w Warszawie, na Lesznie. W niektórych źródłach podawana jest data 30 czerwca, ponieważ jego metryka zaginęła, a on sam nigdy nie ustalił dokładnej daty.

Zanim Miron Białoszewski napisał "Pamiętnik z powstania warszawskiego", był dziennikarzem. Swoją reporterską przygodę rozpoczął w czerwcu 1946 roku od artykułu napisanego na obozie studenckim w Leśnym Zdroju. Jego reportaże ukazywały się regularnie przez pięć lat na łamach "Kuriera Codziennego", "Wieczoru Warszawy" czy "Świata Młodych".

Należał do tzw. pokolenia "Współczesności", poetycko zadebiutował w krakowskim "Życiu Literackim" w 1955 roku, rok później ukazał się jego pierwszy tomik - "Obroty rzeczy". Potem wyszły m.in.: "Rachunek zaściankowy" (1959), "Mylne wzruszenia" (1961) oraz "Było i było" (1965), które przyniosły mu rozgłos.

Publikacja "Na każdym rogu ta sama truskawka. Teksty reporterskie z lat 1946-1950" zbiera drukowane dotąd tylko w prasie teksty reporterskie autora "Donosów rzeczywistości". Wśród nich znajdziemy reportaże z powojennej Warszawy, która odbudowuje się z gruzów. Rozpoznajemy w niektórych z nich wątki rozwinięte potem w "Pamiętniku z powstania warszawskiego". Niezwykły słuch dziennikarski Białoszewskiego sprawia, że patrzymy na jego bohaterów - ulice, budynki, gruzowiska czy ludzi - z ogromną uwagą i zaciekawieniem, czasem śmiechem reagując na przedstawione, choćby w cyklu "Nasze wywiady", sylwetki warszawskich ludzi pracy.

Wybrane fragmenty czytał Grzegorz Małecki.


Posłuchaj
10:46 Dwójka to się czyta latem 25.07.2022.mp3 Miron Białoszewski "Na każdym rogu ta sama truskawka. Teksty reporterskie z lat 1946-1950", czyta Grzegorz Małecki - fragm. 1 (To się czyta latem/Dwójka)

10:36 Dwójka to się czyta latem 26.07.2022.mp3 Miron Białoszewski "Na każdym rogu ta sama truskawka. Teksty reporterskie z lat 1946-1950", czyta Grzegorz Małecki - fragm. 2 (To się czyta latem/Dwójka)   

Posłuchaj
08:40 to się czyta latem 27.07.mp3 Miron Białoszewski "Na każdym rogu ta sama truskawka. Teksty reporterskie z lat 1946-1950", czyta Grzegorz Małecki - fragm. 3 (To się czyta latem/Dwójka)

09:30 Dwójka to się czyta latem 28.07.2022.mp3 Miron Białoszewski "Na każdym rogu ta sama truskawka. Teksty reporterskie z lat 1946-1950", czyta Grzegorz Małecki - fragm. 4 (To się czyta latem/Dwójka)

10:39 Dwojka_To_sie_czyta 29 lipiec 2022 11_00_31.mp3 Miron Białoszewski "Na każdym rogu ta sama truskawka. Teksty reporterskie z lat 1946-1950", czyta Grzegorz Małecki - fragm. 5 (To się czyta latem/Dwójka)

   

***

Tytuł audycji: To się czyta latem

Data emisji: 25-29.07.2022

Godzina emisji: 11.00

Przygotowała: Małgorzata Szymankiewicz

Zobacz więcej na temat: literatura Miron Białoszewski

Czytaj także

Miron Białoszewski - człowiek, który przeniósł w sobie dziecko

01.07.2022 13:00
- Niezwykłość Mirona polegała m.in. na tym, że w jego charakterze były rozwinięte cechy przeciwstawne. Ostre odczucie tragizmu losu człowieka i spontaniczna radość życia - mówiła w Dwójce Jadwiga Stańczakowa - dziennikarka, poetka i przyjaciółka pisarza. Właśnie mija 100 lat od urodzin autora "Obrotów rzeczy", "Pamiętnika z powstania warszawskiego" czy "Chamowa".
Miron Białoszewski
Miron BiałoszewskiFoto: NAC/domena publiczna

Poeta, prozaik, dramatopisarz, a także aktor teatralny Miron Białoszewski urodził się 30 lipca 1922 roku w Warszawie, na Lesznie. W niektórych źródłach podawana jest data 30 czerwca, ponieważ jego metryka zaginęła, a on sam nigdy nie ustalił dokładnej daty. Z okazji rocznicy przygotowaliśmy cykl wspomnień o poecie.

Samotnik, który potrzebował ludzi

W archiwum Polskiego Radia odnaleźliśmy m.in. nagrania Jadwigi Stańczakowej, która była przyjaciółką Białoszewskiego, a także prowadziła jego sekretariat i pomagała mu załatwiać codzienne sprawy.

- Sandauer [Artur, krytyk literacki - przyp. red.] powiedział mi kiedyś, że Miron przeniósł w sobie dziecko. To prawda, w jego bezpośredniości i spontaniczności było coś z dziecka - mówiła.

Mówiąc o Mironie, podkreślała, że jego osobowość pełna była intrygujących przeciwieństw. - Miron był bardzo skromny, ale dokładnie zdawał sobie sprawę z rangi swojego pisania. Wielki samotnik, które całe tygodnie spędzał zupełnie sam, z drugiej strony ogromnie potrzebował ludzi. Prowadził przed laty teatr w swoim mieszkaniu, urządzał "wtorki", wieczory autorskie, odwiedzał przyjaciół, jeździł na wycieczki zagraniczne - opowiadała. 

Miron nieidealny

Jadwiga Stańczakowa opowiadała o niezwykłej więzi i znakomitym porozumieniu, jakie łączyło ją z pisarzem. Przyznała, że jak każdy człowiek, i Miron Białoszewski miał swoje wady.

- Lubił ploty, ponosiło go często poczucie dowcipu i za ostro się z kogoś podeśmiał. Potrafił się zezłościć, ale ta złość mijała szybko, a kiedy poczuł, że zawinił, przepraszał ze skruchą - przynosił kwiaty, prezenty. Śmiałam się, że czasami warto, żeby coś zbroił - dla tych przeprosin - wspominała Jadwiga Stańczakowa.

Młodość w czasach wojny

Ojciec Mirona Białoszewskiego był urzędnikiem pocztowym, matka - krawcową. W chwili wybuchu II wojny światowej przyszły poeta chodził do III klasy gimnazjum. Maturę zdał na tajnych kompletach, potem rozpoczął studia polonistyczne na tajnym Uniwersytecie Warszawskim.

Po kapitulacji Powstania Warszawskiego Białoszewski został wywieziony z ojcem do obozu tymczasowego w Łambinowicach, skąd udało im się uciec. W lutym 1945 roku Białoszewscy wrócili do Warszawy.

Twórczość artystyczna

Miron znalazł pracę na Poczcie Głównej, potem był dziennikarzem w "Kurierze Codziennym", "Wieczorze Warszawy" i "Świecie Młodych". Wiosną 1955 roku został współzałożycielem "Teatru na Tarczyńskiej", gdzie wystawiał swoje programy sceniczne, m.in. sztuki "Wiwisekcja" i "Osmędeusze". Teatr ten był w tamtych czasach zjawiskiem wyjątkowym. Istniał poza oficjalną, kontrolowaną i "upaństwowioną" kulturą. Był prywatnym przedsięwzięciem trzech poetów: Mirona Białoszewskiego, Bogusława Choińskiego i Lecha Emfazego Stefańskiego - właściciela mieszkania na Tarczyńskiej, w którym inscenizowano teksty całej trójki.

Białoszewski należał do tzw. pokolenia "Współczesności", debiutował w krakowskim "Życiu Literackim" w 1955 roku, rok później ukazał się jego pierwszy tomik - "Obroty rzeczy". Potem wyszły m.in.: "Rachunek zaściankowy" (1959), "Mylne wzruszenia" (1961) oraz "Było i było" (1965), które przyniosły mu rozgłos.

Czytaj także:

Po rozpadzie Teatru na Tarczyńskiej Białoszewski założył w mieszkaniu przy placu Dąbrowskiego, wspólnie z z Ludwikiem Herlingiem i Ludmiłą Murawską, Teatr Osobny, który działał do 1963 roku.

W 1970 roku ukazał się "Pamiętnik z powstania warszawskiego", w którym autor, 26 lat po koszmarach wojennych, opisał swoje przeżycia. W następnych latach ukazywały się kolejne tomy jego prozy, m.in. "Donosy rzeczywistości" (1973), "Szumy, zlepy, ciągi" (1976) oraz "Zawał" (1977).

Posłuchaj
13:43 Zapiski ze współczesności 27.06.2022.mp3 Jadwiga Stańczakowa o swojej przyjaźni z Mironem Białoszewskim (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

15:22 2022_06_28 12_44_30_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Jadwiga Stańczakowa o rodzinie Mirona Białoszewskiego (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

14:00 2022_06_29 12_46_17_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Jadwiga Stańczakowa o rozmowie z ciotką Mirona Białoszewskiego przeprowadzonej po jego śmierci (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

14:27 2022_06_30 12_45_00_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 O pisaniu Mirona Białoszewskiego; archiwalne wypowiedzi poety (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

12:42 2022_07_01 12_46_57_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 O pokorze wobec rzeczywistości w dziełach Białoszewskiego, archiwalne wypowiedzi poety oraz osób z jego otoczenia (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Zapiski ze współczesności

Data emisji: 27.06 - 1.07.2022

Godzina emisji: 12.45

mg