Powieści na antenie

"To, co najistotniejsze o panu Moritzu"

Ostatnia aktualizacja: 24.03.2023 11:30
Od 20 do 24 marca w cyklu "To się czyta" słuchaliśmy powieści Vlastimila Třešňáka pt. "To, co najistotniejsze o panu Moritzu". Wybrane fragmenty książki czyta Grzegorz Małecki. 
Grzegorz Małecki z książką To, co najistotniejsze o panu Moritzu
Grzegorz Małecki z książką "To, co najistotniejsze o panu Moritzu"Foto: Marcin Dlawichowski/Polskie Radio

Pan Moritz jest czeskim malarzem. Utrzymuje się z malowania żółtych obrazów dla Chińczyków mieszkających w Niemczech. Jest przekonany, że uwielbiają żółty kolor. Wynajmuje mieszkanie wspólnie ze swoim przyjacielem, również czeskim emigrantem. Każdy dzień rozpoczynają od rytuału jajka: "Pan Moritz podszedł do stołu, siadł na jednym z dwóch krzeseł i, jak co rano, obtłukł swe jajko o kant biurka. – Niech pan nie obtłukuje co rano swego jajka o moje biurko! – zaprotestował pan Prag, jak co rano". Nad ich rutynowym życiem wisi tajemnica zniknięcia rodziców pana Moritza, któremu jest ona najzupełniej obojętna, za to intryguje jego przyjaciela i staje się w konsekwencji katalizatorem festiwalu słodko-gorzkich znajomości.

Powieść Třešňáka może być uzupełnieniem losów Czechów opisywanych przez Mariusza Szczygła w Gottlandzie. "Pewien komik – pisał Szczygieł – występuje dla żołnierzy pogranicza i ucieka z rodziną do Niemiec podczas przerwy w występie. Akurat nikt nie pilnuje granicy, bo wszyscy czekają na drugą część programu. (…) Były ambasador w Bułgarii ucieka ukryty w dużej skrzyni na książki, którą ambasador Meksyku zgłasza jako bagaż osobisty". Tak wyglądały ucieczki z Czechosłowacji po zwycięstwie komunistów w 1948 roku i zamknięciu kraju. Rodzice tytułowego pana Moritza także zbiegli za granicę. W dniu ucieczki – 16 kwietnia 1950 roku – zrobili sobie wspólne zdjęcie. Pan Moritz miał wtedy dziewięć miesięcy. "Już przed fotografowaniem ojciec napoił mnie odwarem z maku i wlał we mnie jeszcze pół setki rumu. Potem owinęli mnie w koce i śpiącego położyli w bagażniku starego forda stanowiącego własność mojego stryja. Położyli mnie w przegródce na zapasową oponę i przykryli skrzynką z narzędziami" – opowiada główny bohater. Po przebudzeniu nigdy już rodziców nie zobaczył. To zdjęcie staje się dla Třešňáka, który w powieści przyjmuje pseudonim pan Prag (po niemiecku Praga), inspiracją do śledztwa, co naprawdę przydarzyło się rodzicom Moritza.

Mikropowieść Vlastimila Třešňáka inspirowana jest emigracyjnym życiem – jego własnym i Václava Martínka, przyjaciela pisarza. Akcja nie ma w sobie krztyny patosu. Cechują ją raczej lekkość i sarkazm Kurta Vonneguta.

[opis pochodzi od wydawcy]

Wybrane fragmenty książki czyta na antenie Dwójki Grzegorz Małecki.

Posłuchaj
10:05 2023_03_20 11_00_06_Dwojka_To_sie_czyta.mp3 Vlastimil Třešňák "To, co najistotniejsze o panu Moritzu". Czyta Grzegorz Małecki - fragment 1 (To się czyta/Dwójka)

10:09 2023_03_21 11_02_15_Dwojka_To_sie_czyta.mp3 Vlastimil Třešňák "To, co najistotniejsze o panu Moritzu". Czyta Grzegorz Małecki - fragment 2 (To się czyta/Dwójka)

10:05 Dwójka to się czyta 22.03.2023.mp3 Vlastimil Třešňák "To, co najistotniejsze o panu Moritzu". Czyta Grzegorz Małecki - fragment 3 (To się czyta/Dwójka)

10:07 Dwójka to się czyta 23.03.2023.mp3 Vlastimil Třešňák "To, co najistotniejsze o panu Moritzu". Czyta Grzegorz Małecki - fragment 4 (To się czyta/Dwójka)

10:01 2023_03_24 11_01_56_Dwojka_To_sie_czyta.mp3 Vlastimil Třešňák "To, co najistotniejsze o panu Moritzu". Czyta Grzegorz Małecki - fragment 5 (To się czyta/Dwójka)

     

***

Tytuł audycji: To się czyta

Przygotowała: Elżbieta Łukomska

Daty emisji: 20-24.03.2023

Godzina emisji: 11.00

pg/mo

Zobacz więcej na temat: literatura Czechy

Czytaj także

Pogodne lektury Marty Matyszczak

16.04.2021 17:00
- Książki Kate Atkinson polecam zawsze i wszędzie - mówiła w "Literackich witaminach", dziennikarka, pisarka, scenarzystka i recenzentka - Marta Matyszczak.
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: Pixabay.com/kerttu
Posłuchaj
08'57 Pogodne lektury Marty Matyszczak (Literackie witaminy/Dwójka)
więcej

Posłuchaj
08:57 Literackie witaminy 16.04.2021.mp3 Pogodne lektury Marty Matyszczak (Literackie witaminy/Dwójka)

Znana z serii "Kryminał pod psem" Marta Matyszczak uwielbia humor Eduarda Mendozy, do jej ulubionych autorów należą Kate Atkinson, Ian Rankin, Johan Theorin, Arnaldur Indriðason, Peter May, Bernarda Minier, Ann Cleeves, Jo Nesbø, Donny Tartt, czy Robert Galbraith. Jakie są jej rekomendacje na ten aktualny czas? Co poprawić może nastrój w czasie pandemii?

Peryferie

Julia Różewicz: literatura czeska ma w Polsce dobrą reputację
704a20d7-5d3c-4329-9ad4-b416e54229d6.png

- Na poprawę humoru świetne są powieści Geralda Durrela - mówiła pisarka. Książki "Trylogii z Korfu", o której opowiadała rozmówczyni traktują o czasach, kiedy autor był jeszcze małym chłopcem i razem ze swoją rodziną w latach 30. ubiegłego wieku wyjechał na grecką wyspę.

Kolejny autor polecany przez Martę Matyszczak to James Herriot, weterynarz, który krótko po ukończeniu szkoły, wyjechał na brytyjską prowincję, znalazł tam pracę i żył spokojnie przez lata, lecząc zwierzęta farmerów. Na podstawie jego bestsellerów "Jeśli tylko potrafiłyby mówić", "To nie powinno się zdarzyć", czy "Nie budźcie zmęczonego weterynarza" powstały nawet dwa seriale, z których w starszym główną rolę gra Anthony Hopkins.

Literatura czeska

- Bardzo polecam powieść Petra Šabacha "Babcie" - mówiła Matyszczak.  - Jest to melancholijna, sentymentalna, ale też bardzo zabawna opowieść. Powieść krótka, ale dostarczająca bardzo duży zastrzyk pozytywnych emocji - dodała rozmówczyni audycji.

Ostatnim jej odkryciem jest Evžen Boček - czeski autor, kasztelan na zamku w Miloticach, którego serię opowieści o arystokratce gorąco poleca pisarka. Ostatnio ukazała się nowa jego książka "Arystokratka na królewskim dworze". - Seria ta to gwarant łez radości podczas lektury - rekomendowała Marta Matyszczak.

***

Tytuł audycji: Literackie witaminy

Prowadziła: Kinga Michalska

GośćMarta Matyszczak (dziennikarka, pisarka, scenarzystka, recenzentka)

Data: 16.04.2021

Godz. emisji: 16.45

Czytaj także

"W szafie" i "Taniec niedźwiedzia". Czeska fikcja i non-fiction

29.01.2023 13:30
W kolejnej audycji z cyklu "Czytelnia" zajęliśmy się literaturą z Czech: powieścią "W szafie" Terezy Semotamovej (w tłumaczeniu Anny Wanik) oraz biografią "Taniec niedźwiedzia" Ireny Douskovej (tł. Mirosław Śmigielski).
Okładki książek W szafie i Taniec niedźwiedzia
Okładki książek "W szafie" i "Taniec niedźwiedzia"Foto: materiały prom.
Posłuchaj
29'43 "W szafie" i "Taniec niedźwiedzia". Czeska fikcja i non-fiction (Czytelnia/Dwójka)
więcej

"W szafie"

Bezimienna bohaterka powieści Terezy Semotamovej po zakończeniu nieudanego związku postanawia zamieszkać w szafie, którą zamierza wyrzucić jej siostra. Szafa staje się metaforą poszukiwania swojej przestrzeni w świecie, wyznaczania granic i sprawdzania się w relacjach z rodziną i przyjaciółmi.

"W szafie" to powieść o kryzysie życiowym, która składa się na tragikomiczną mozaikę i portret osoby wchodzącej w dorosłość na swoich, na pierwszy rzut oka niezrozumiałych, warunkach.

"Taniec niedźwiedzia"

Grafoman, bigamista, morderca? Czy artysta, który zrezygnował ze szczęścia w imię własnych zasad?

Jarosław Haszek nie zdążył zaznać smaku sławy i nacieszyć się renomą jednego z najważniejszych twórców w historii literatury. Dziś, kiedy na całym świecie wciąż ukazują się wznowienia jego książek nawet w najbardziej egzotycznych językach, on spoczywa na skromnym cmentarzu peryferyjnego miasteczka.

Haszek umierał, niedoceniony, wzgardzony i przytłoczony niechęcią praskich literatów. Ciągnęła się za nim opinia bigamisty, zdrajcy i mordercy. Jakie czynniki miały wpływ na jego decyzje? Jak wyglądały ostatnie chwile pisarza? Dlaczego sława nadeszła dopiero, gdy zmarł? Jak wyglądało jego życie miłosne? I czy można było odwrócić złą kartę i zmienić ten los? Próbą odpowiedzi na te pytania jest "Taniec niedźwiedzia".

Książka Ireny Douskovej została nominowana do nagrody Magnesia Litera - najważniejszej czeskiej nagrody literackiej.

[opisy książek pochodzą od wydawców]

Obie lektury omawiać będziemy wspólnie z Iwoną Rusek i Piotrem Koftą.

Posłuchaj
29:43 Dwojka Czytelnia 2023_01_29-12-30-17.mp3 "W szafie" i "Taniec niedźwiedzia". Czeska fikcja i non-fiction (Czytelnia/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: "Czytelnia"

Prowadziła: Małgorzata Szymankiewicz

Goście: Iwona Rusek i Piotr Kofta

Data emisji: 29.01.2023

Godzina emisji: 12.30

pg