Section08 - artykułowa

Archiwum Historii Mówionej

Polskie Radio
Izabella Mazurek 13.03.2015

Archiwum Historii Mówionej Ośrodka KARTA i powołanego przez KARTĘ Domu Spotkań z Historią to największy w Polsce zbiór relacji świadków historii XX wieku, dotyczących m.in. okresu międzywojennego, II wojny światowej, nazizmu, stalinizmu, PRL.

Pierwsze nagrania zachowane w Archiwum Historii Mówionej pochodzą z 1987 roku, kiedy to zainicjowany przez środowisko KARTY ruch społeczny – Archiwum Wschodnie – rozpoczął niezależną od komunistycznych władz akcję nagrywania wspomnień mieszkańców dawnych Kresów Wschodnich, obywateli polskich represjonowanych przez sowieckie władze.

Archiwum zostało powołane w listopadzie 1987 roku jako niezależna instytucja społeczna skupiająca kilkadziesiąt osób, mająca dokumentować przemilczaną i zafałszowaną "wschodnią" przeszłość. Legalna działalność dokumentacyjno-archiwalna rozpoczęła się w roku 1990. Najważniejsza część zbiorów Archiwum Wschodniego dotyczy historii Kresów Wschodnich II RP, losów obywateli polskich w ZSRR i pod okupacją sowiecką oraz przesiedleń po II wojnie światowej. Specjalne miejsce zajmują źródła zawierające informacje o obywatelach polskich prześladowanych przez Związek Sowiecki w latach 1939–56 (rozstrzelanych, deportowanych, internowanych, więzionych w łagrach, wcielonych do Armii Czerwonej).

Dzisiaj Archiwum Historii Mówionej Ośrodka KARTA liczy ponad 4000 wywiadów biograficznych nagranych w technice audio lub wideo, zdigitalizowanych, opracowanych archiwalnie i udostępnianych w czytelni Domu Spotkań z Historią oraz na portalu audiohistoria.pl.

Do tego zbioru należy również kilkadziesiąt relacji audio byłych więźniów łagrów sowieckich, w których miały miejsce bunty – więźniów Workuty, Norylska i Kingiru. Były one zbierane głównie przez Małgorzatę Strasz i Tomasza Gleba na początku lat 90. i stanowiły wyjątkowe źródło historyczne w momencie, kiedy – dostępna opinii publicznej – prawda o GUŁagu była szczątkowa. Praca zaczęła się niemal od zera, bez dostępu do dokumentów, oparta była jedynie na strzępach wspomnień osób, które brały udział, czasem bardzo aktywny sposób, w organizowaniu łagrowych wystąpień. Znaczną część tych nagrań prezentujemy w serwisie.

  • Zobacz więcej na temat: