Nauka

Kalendarz astronomiczny 2007

Ostatnia aktualizacja: 26.02.2007 12:15
Zaćmienie Księżyca, zakrycia planet przez Księżyc i aktywne roje meteorów to tylko niektóre ze zjawisk, które zobaczymy na niebie w 2007 roku.

W 2007 roku miłośnicy nieba gwieździstego będą mogli obserwować kilka spektakularnych zjawisk. Dwa częściowe zaćmienia Słońca, zaćmienie Księżyca, zakrycia planet przez Księżyc czy aktywne roje meteorów – to tylko niektóre z nich. Ponadto będą także zloty, konferencje i szkolenia  przygotowane dla miłośników astronomii. Jednym słowem – warto i  w tym roku zadrzeć głowę do góry.

Na niebie

2 marca dojdzie do zakrycia Saturna przez Księżyc. To zjawisko powtórzy się 22 maja. Zaś 18 czerwca Księżyc zakryje Wenus. Do ostatniego zakrycia dojdzie 24 grudnia – tej nocy Mars zniknie za nieoświetlonym fragmentem Srebrnego Globu.

Na drodze Księżyca, który przemieszcza się na tle gwiazd nieba, znajduje się najjaśniejsza gromada otwarta naszego nieba – Plejady. To skupisko gwiazd przypominające miniaturkę Dużego Wozu, Księżyc zakryje trzy razy:  7 sierpnia, 28 października i 21 grudnia.

3 marca w całej Europie, Afryce, Grenlandii, Ameryce Południowej i większej części Ameryki Północnej dojdzie do  całkowitego zaćmienia Księżyca. Jego początek, czyli zaćmienie półcieniowe nastąpi o godzinie 21:16 naszego czasu. To jednak, jak zapewnia dr Arkadiusz Olech, astronom z Pracowni Komet i Meteorów, nie będzie zjawiskiem szczególnie widocznym amatorów. „Na prawdziwy spektakl, trzeba będzie poczekać do godziny 22:30, kiedy rozpocznie się zaćmienie częściowe, wtedy Księżyc zacznie wchodzić w cień Ziemi i jego tarcza zacznie się zmniejszać” - mówi.

Początek zaćmienia całkowitego, nastąpi o godzinie 23:44. Wtedy Księżyc całkowicie schowa się w cień Ziemi. Nasz naturalny satelita nie zniknie jednak zupełnie, lecz widoczny będzie w barwach ziemno czerwonych lub ciemno pomarańczowych. Maksimum zaćmienia nastąpi o 00:20. Koniec zaćmienia całkowitego – o 00:58, natomiast koniec zaćmienia częściowego - o 02:12. O 3:25 nastąpi koniec zaćmienia półcieniowego. Warunki do obserwacji tego zjawiska będą korzystne, ponieważ Księżyc będzie się znajdował wysoko nad horyzontem.  Jak zapewnia A. Olech, widowisko będzie na tyle efektowne, że oglądać je będzie można nie tylko w miejscach oddalonych od świateł miejskich, ale także w dużych aglomeracjach.

19 marca i 11 września dojdzie do częściowego zaćmienia Słońca. Będą one jednak widoczne jedynie z terenów podbiegunowych.

''Zaćmienie Słońca. Źródło: Wikipedia.

W 2007 roku do Ziemi zbliży się około 30 komet okresowych. Większość z nich krąży w Układzie Słonecznym już długi okres czasu, są to zatem ciała wypalone i nie będą zjawiskiem szczególnie efektownym. Do ich obserwacji należy uzbroić oko w mocną lornetkę lub przynajmniej teleskop amatorski. Komety, jak zapewnia Arkadiusz Olech z PKiM, to zjawiska najbardziej zaskakujące i trudne do przewidzenia, dlatego możemy liczyć na niespodziankę. Długoterminowe statystyki pokazują, że średnio, co 10 lat pojawiają się komety jasne, widoczne z Ziemi. „Należą do nich te, które przylatują z dalekich obszarów Układu Słonecznego z Obłoku Oorta, daleko poza orbitami Neptuna, Plutona, a nawet Pasem Kuipera. Te właśnie najjaśniejsze komety nigdy wcześniej nie były poddane działaniu promieni słonecznych i kiedy przylatują po raz pierwszy, gwałtownie reagują na docierające ciepło i promieniowanie słoneczne. Są przez to zjawiskami bardzo efektownymi”. Taka kometa, dodaje astronom, może się pojawić, ale nie musi. Ostatnimi jasnymi kometami były bardzo dobrze widoczne kometa Hyakutake w 1996 roku i kometa Hale-Bopp z roku 1997.

W drugiej połowie roku, niebo nad nami pokryją spadające gwiazdy. Pierwszym, najbardziej aktywnym rojem będą sierpniowe Perseidy. Ich maksimum nastąpi w nocy z 12 na 13 sierpnia i wyniesie blisko 100 meteorów na godzinę.  Kolejnym rojem będą Orionidy (maksimum w nocy z 22 na 23 października), a 18 listopada swoje maksimum będą miały Leonidy. W nocy z 12 na 13 grudnia będziemy mogli podziwiać Geminidy, które mają aktywność  większą od aktywności Perseidów (nawet do 120 meteorów na godzinę). Tuż przed Wigilią, swoją aktywnością popisze się rój Ursydów, który maksimum osiąga 22 grudnia. Ten rój nie należy do wyjątkowo aktywnych (w maksimum od 10 do 15 meteorów na godzinę), jednak, jak podkreśla A. Olech, „bardzo często lubi płatać niespodzianki i raz na kilka lat popisuje się wybuchami, z których największy był w roku  1946,  kiedy w ciągu jednej godziny spadało nawet kilka tysięcy meteorów”.[----- Podzial strony -----]

''Kometa McNaught. Źródło: Wikipedia.
Na ziemi

Obok zjawisk, które dzieją się na nocnym niebie, w kalendarz astronomiczny wpisują się także wydarzenia, które z astronomią są związane. Jednym z nich są „Spotkania z astronomią”, czyli wykłady i pokazy nieba, odbywające się w Centrum Astronomicznym im. M. Kopernika PAN w Warszawie. Mają one charakter popularno-naukowy, więc omawiane zjawiska i zagadnienia, przedstawiane są w sposób prosty i przystępny. Dr Stanisław Bajtlik z CAMK, który tym spotkaniom przewodniczy, mówi: „Staramy się, aby te wykłady były atrakcyjne i ciekawe, więc mówimy m.in. o rzeczach „naj”: najjaśniejsze spadające gwiazdy ostatnich lat, czy najodleglejsze obiekty we wszechświecie. Po wykładach, jeżeli niebo jest bezchmurne, odbywają się obserwacje nocnego nieba przy użyciu teleskopów”. Spotkania te odbywają się cyklicznie w każdy poniedziałek roku szkolnego o godzinie 17:00. Szczegółowy plan wykładów można znaleźć na www.camk.edu.pl

W dniach 2-5 marca w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika w Warszawie odbędzie się XXIII Seminarium Pracowni Komet i Meteorów. Spotkanie to będzie okazją m.in. do wysłuchania wykładów wygłoszonych przez pracowników Centrum Badań Kosmicznych, Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika i członków PTMA. Spotkanie to będzie zamknięte dla szerszej publiczności jednak, jak podkreśla astronom, warto śledzić publikacje oraz raporty, które powstaną po tej dwudniowej sesji wykładów. Tegoroczne seminarium będzie wyjątkowe, ponieważ PKiM świętować będzie dwudziestolecie istnienia.

20-21 kwietnia w Olsztynie odbędzie się IV Seminarium Meteorytowe i Walny Zjazd Polskiego Towarzystwa Meteorytowego organizowane przez Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne oraz Polskie Towarzystwo Meteorytowe (www.planetarium.olsztyn.pl; www.ptmet.org.pl). Podczas dwudniowego zjazdu odbędzie się w Olsztyńskim Planetarium ponad 20 sesji referatowych i plakatowych. Poprowadzą je astronomowie z całej Polski, a dotyczyć będą wiedzy z zakresu meteorytów, komet i najnowszych badań w tym zakresie.  

25 i 26 sierpnia na Słowacji odbędzie się Europejskie Sympozjum Obserwacji i Przewidywania Zakryć. Podczas tej dwudniowej konferencji obserwatorzy zakryć z całej Europy omawiać będą aktualne problemy, dotyczące metod obserwacyjnych i sprzętu. Będzie to także czas wymiany doświadczeń i obserwacji oraz ich analiza. Jak podkreśla jeden z uczestników dotychczasowych sympozjów, „spotkania te służą dyskusjom i analizom, dotyczącym odkryć nowych ciał Układu Słonecznego czy najnowszych ustaleń z dziedziny ruchu Księżyca czy planet i ich księżyców”.

17-21 września odbędzie się XXXIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego w Kielcach. Podczas zjazdu odbędą się liczne sesje naukowe, poświęcone m.in. astrofizyce wysokich energii, astrobiologii czy wieloskalowej strukturze Wszechświata. Odbędzie się także sesja plakatowa, zostaną też wręczone dyplomy i nagrody PTA oraz medal im. Profesora Zonna. Szczegółowy plan:  https:\/\/www.pta.edu.pl/zjazdXXXIII.html [----- Podzial strony -----]

''Taurydy na tle obracającego się nieba. Fot. PKiM.

W kalendarz wydarzeń astronomicznych wpisują się także szkolenia i zloty astronomiczne. Każdego roku jest ich w Polsce kilkadziesiąt. Organizują je towarzystwa astronomiczne oraz portale poświęcone astronomii. Podczas tych wydarzeń uczestnicy mają okazję obserwować nocne niebo przy użyciu profesjonalnego sprzętu obserwacyjnego oraz wziąć udział w wykładach, prelekcjach, pokazach slajdów czy specjalnie na te okazje przygotowanych warsztatach astronomicznych.

16-18 marca w Bieszczadach odbędzie się II zlot miłośników astronomii „Star Party 2007”. Jedną z misji tegorocznego zlotu będzie, jak zapewnia Janusz Płeszka, współorganizator zlotu, Maraton Messiera, czyli obserwacja wszystkich 110 obiektów z katalogu francuskiego XVIII-wiecznego astronoma)

12-15 kwietnia w Roztokach Górnych odbędzie się zlot „Bieszczady 2007”, organizowany przez AstroForum.org oraz Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii w Lublinie. Program tego zlotu obejmuje m.in. prelekcje tematyczne, konkurs fotograficzny o dowolnej tematyce i prezentacje sprzętu obserwacyjnego. Szczegóły: www.astro-forum.org


9-12 sierpnia w Niedźwiadach odbędzie się XXI Ogólnopolski Zlot Miłośników Astronomii „OZMA 2007”. Na ten największy i najstarszy zlot astronomiczny w Polsce składają się liczne wykłady, prelekcje i pokazy slajdów. Wśród zaproszonych gości znajdą astronomowie z całej Polski. Zlot ten zrzesza miłośników astronomii zawodowców i amatorów. Więcej informacji: www.ozma.astronomia.pl

3-19 sierpnia odbędzie się X Ogólnopolski Zlot „Kudłacze 2007”. Zlot ten traktowany jest jako dwutygodniowy wypoczynek miłośników astronomii. Poza tradycyjnymi wydarzeniami przewidywanymi na zlotach, temu spotkaniu towarzyszą również atrakcje rekreacyjne dla całych rodzin. Szczegóły: www.astrokrak.pl

 9-20 sierpnia odbędzie się VII Obóz Szkoleniowo-Obserwacyjny. Miejscem szkolenia będą Roztoki Górne (Bieszczady). Celem obozu jest nauczenie uczestników podstaw obserwacji nieba. W planach wydarzenia znajdą się szkolenia m.in. z zakresu orientowania się na niebie, podstaw określania czasu i współrzędnych w astronomii, podstaw optyki astronomicznej czy z zakresu obserwacji Księżyca, planet, planetoid oraz komet. Podczas szkolenia przewidziane są zarówno dzienne zajęcia teoretyczne, jak też obserwacje nocne. Instruktorami będą doświadczeni obserwatorzy, członkowie PTMA. Szczegóły szkolenia oraz warunki uczestnictwa dostępne są na stronie:  www.vistula.wis.pk.edu.pl

Na przełomie października i listopada w Jeziorach Małych odbędzie się II zlot portalu Astronoce.pl. Pierwsze takie spotkanie zorganizowano w 2006 roku. Dokładna data nie jest jeszcze organizatorom znana. Więcej o pierwszym zlocie na www.astronoce.pl

Kalendarz nie uwzględnił wszystkich wydarzeń astronomicznych. Za ich brak organizatorów przepraszamy. Wiele informacji dotyczących astronomii oraz bieżących wydarzeń znaleźć można na www.astronomia.pl

Uzupełnieniem powyższego kalendarza jest audycja „Niebo bliżej Ziemi”. Zachęcamy do wysłuchania rozmów z astronomiami dr Stanisławem Bajtlikiem z CAMK, dr Weroniką Śliwą, redaktorem miesięcznika „Wiedza i Życie” oraz z dr Arkadiuszem Olechem z PKiM.

Joanna Paszkowska


POSŁUCHAJ AUDYCJI (mp3; 26,06 MB)

Czytaj także

Kepler poszuka drugiej Ziemi

Ostatnia aktualizacja: 09.03.2009 13:01
NASA wysłała w kosmos najnowocześniejszy teleskop kosmiczny – Keplera. Jego misją będzie poszukiwanie planet takich jak Ziemia. W sobotę z Przylądka Canaveral na Florydzie wystartowała rakieta Atlas II, która wyniosła na orbitę teleskop kosmiczny najnowszej generacji – obserwatorium Kepler.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Woda na Księżycu pochodzi z komet?

Ostatnia aktualizacja: 21.11.2009 04:45
Trwają spekulacje, skąd właściwie się wziął lód na Księżycu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Niebo jest pełne ziemi?

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2008 13:02
Astronomowie odkryli układ planetarny, w którym znajduje się glob niewiele większy od Ziemi.
rozwiń zwiń