Paw czy gad?

Naukowcy odkryli w Chinach niezwykłą skamielinę.

Skamielina to dinozaur z ogonem, jakim mógłby poszczycić się paw. To jeden z najwcześniejszych szczebli na ewolucyjnej drabinie, na którym rozpoczęła się ewolucja dinozaurów w ptaki.

Odkryte właśnie szczątki nieznanego dotąd nauce zwierzęcia nasunęły chińskim badaczom skojarzenie z latającym dinozaurem, archeopteryksem, stąd zbliżona nazwa. Nowy gatunek, nazwany przez swoich odkrywców Epidexipteryx hui, żył jednak wcześniej niż jego kuzyn, bo w okresie jurajskim, czyli między 152 a 170 mln lat temu, choć naukowcy zastrzegają, że mogło to być nawet nieco wcześniej. Miał także więcej cech gadzich niż jego latający młodszy kuzyn. Opis znaleziska został opublikowany w najnowszym numerze „Nature”.

Jak wyglądał Epidexipteryx hui? Było to niewielkie zwierzę, mniej więcej rozmiarów dzisiejszych gołębi, osiągające wagę około 160 g. Jednak na tym podobieństwa do symbolu pokoju się kończą, ponieważ gado-paw dysponował świetnie przystosowanymi do polowań pazurami. Najprawdopodobniej poruszał się po ziemi podobnie jak ptaki – na tylnych kończynach, ale w przeciwieństwie do swoich dzisiejszych uskrzydlonych potomków nie umiał wzbić się w powietrze, bo… nie posiadał skrzydeł. Jego przednie kończyny po prostu nie posiadały przystosowanych do lotu piór. Tym nie mniej, gad był opierzony, a jego długie „taśmowate” pióra tworzyły niezwykle widowiskowy ogon.

Co wynika z tych informacji? Po pierwsze, zdaniem chińskich naukowców, świadczy to o tym, że odkryty skamieniały gad był samcem – przez analogię do dzisiejszych ptaków, u których również na ogół to samce są bardziej strojne. Okazuje się także, że  genetyczne „eksperymenty”, prowadzące do wytworzenia się zróżnicowanych, ozdobnych ptasich ogonów, miały miejsce zanim w ogóle pojawiły się ptaki. Ogon Epidexipteryxa hui  to jeden z najstarszych dowodów na istnienie piór pełniących czysto ozdobne funkcje. A zatem dinozaur potrafił zalotnie potrząsać ogonem, zanim natura pozwoliła mu wzbić się w powietrze.

Prof. Fucheng Zhang z Chińskiej Akademii Nauk, który dowodził ekipą badawczą, zaklasyfikował swoje znalezisko do grupy maniraptorów (czyli niewielkich dinozaurów o chwytnych przednich kończynach). Wygląda jednak na to, że Epidexipteryx hui  to swoista mieszanka cech wielu różnych grup dwunożnych mięsożernych dinozaurów, które potrafiły poruszać się w postawie półwyprostowanej.

Filip Wyrozumski