Na Hawajach powstanie największy teleskop na świecie

Zwierciadło wielkiego teleskopu będzie miało 30 m średnicy.

Największy teleskop na świecie – Thirty Meter Telescope – ma powstać na wulkanie Mauna Kea na wyspie Hawai'i - poinformowała budująca go firma TMT Corp. O wyborze Hawajów, z którymi o lokalizację teleskopu konkurowało Chile, zadecydowało usytuowanie wyspy na środku Oceanu Spokojnego oraz jej słabe zaludnienie. Czynniki te sprawiają, że tamtejsze powietrze jest wolne od zanieczyszczeń i sztucznych świateł, które w dużej mierze utrudniają obserwacje nieba. Przewidywany termin zakończenia inwestycji to 2018 rok.

Zwierciadło teleskopu, zbudowane 492 segmentów, ma mieć średnicę 30 metrów. Dzięki takim rozmiarom jego powierzchnia będzie umożliwiała zbieranie dziewięć razy więcej danych niż obecnie największy teleskop optyczny, jaki mieści się na Karaibach. Już teraz nowy teleskop określono „mamucim”.
 
Urządzenie ma umożliwić naukowcom analizę nie tylko ciał niebieskich, ale również historii wszechświata. Jego niektóre właściwości prawdopodobnie przewyższały będą teleskop Hubble’a, dzięki TMT naukowcy uzyskają nowy obraz najstarszych gwiazd i galaktyk wszechświata. Astronomowie będą mogli obejrzeć powstawanie pierwszych gwiazd i galaktyk, które uformowały się około 400 milionów lat po Wielkim Wybuchu. Olbrzymie lustro teleskopu sprawi, że będziemy w stanie obserwować obszary nieba oddalone od Ziemi nawet o 13 miliardów lat świetlnych.

Grafika przedstawiająca planowany teleskop, źr. tmt.org

Wybór najlepszego miejsca na budowę tak wielkiego teleskopu nie był najłatwiejszy. W pierwszej fazie decyzji o lokalizacji, firma TMT Corp. rozważała 5 miejsc, które zostały wybrane m. in. ze względu na najlepsze warunki atmosferyczne. Spośród kandydatur najsilniejsze pozycje zyskały dwie: Mauna Kea na Hawajach i Cerro Amazones w Chile. Ostatecznie wiceprezes zarządu TMT Edward Stone, ogłosił że na budowę obserwatorium wybrano Hawaje. Powodem były wyjątkowo korzystne warunki – niska średnia temperatura, bardzo niska wilgotność oraz dobre pozostałe warunki atmosferyczne. O tym, że Hawaje są dobrym wyborem, świadczy także to, że pracują tam dwa inne duże teleskopy – Subaru i Keck.

- Po oddaniu TMT planuje się budowę podobnego teleskopu w Chile, który z równie dużą dokładnością będzie zbierał dane z południowej półkuli. Doskonale uzupełni to obraz północy jaki zyskamy z TMT – mówił Rolf Kudritzki, dyrektor Instytutu Astronomii na Uniwersytecie Hawajskim. - Myślę, że wszyscy astronomowie na świecie mają powody do zadowolenia, ponieważ dwa największe teleskopy zapewnią nam obraz nieba z obu półkuli.

Grafika przedstawiająca planowany teleskop, źr. tmt.org

Teleskop będzie wybudowany na drzemiącym wulkanie, który cieszy się dużą sławą wśród miłośników astronomii. Szczyt wulkanu znajduje się nad linią chmur na wysokości 4 205 metrów n.p.m., dzięki czemu można z niego obserwować niebo północnej półkuli przez ponad 300 dni w roku.
 
Cały projekt jest współtworzony przez California Institute of Technology – Caltech, Uniwersytet Kalifornijski oraz grupę kanadyjskich uniwersytetów ACURA – Association of Canadian Universities for Research in Astronomy.

Nie wiadomo jednak, czy w chwili uruchomienia i pierwszych obserwacji, Thirty Meter Telescope pozostanie największym teleskopem. W tym samym czasie, w 2018 roku, gotowe do użycia ma być inne obserwatorium. Niezależnie od TMT rozwijany jest  także europejski projekt wybudowania jeszcze większego teleskopu o nazwie European Extremely Large Telescope. Projekt ten zakłada wybudowanie teleskopu z lustrem o średnicy 42 metrów.

Paweł Zych, na podstawie pap, tmt.org.